Οι εκπτώσεις ρίχνουν αυλαία σε λίγες μέρες με τους μικρομεσαίους του λιανεμπορίου της Θεσσαλονίκης να ετοιμάζονται να μπουν στην άνοιξη με κομμένα φτερά καθώς οι τζίροι ελάχιστα τονώθηκαν με τα μικρομάγαζα να βιώνουν επίπονα μία νέα πραγματικότητα που σταδιακά διαμορφώνεται.
Στο πλαίσιο αυτό, νέες εύθραυστες ισορροπίες στον κόσμο του λιανεμπορίου της Θεσσαλονίκης διαμορφώνουν οι πολλαπλές κρίσεις με την αγορά να επιχειρεί να προσαρμοστεί όσο το δυνατόν ταχύτερα σε ένα περιβάλλον που θυμίζει όλο και περισσότερο κινούμενη άμμο. Η ακρίβεια που έχει ριζώσει πλέον δεν επιτρέπει στο επιχειρείν να αναπτύξει δυναμική, ειδικά μετά την περίοδο των γιορτών που βέβαια και τότε το «χαρτί» το μάζεψαν οι μεγάλες αλυσίδες.
Οι συνθήκες μεταβάλλονται, τα επιχειρηματικά μοντέλα προσπαθούν να ακολουθήσουν και ο πυρήνας στο DNA του λιανεμπορίου αλλάζει. Οι σταθερές της αγοράς τρίζουν συθέμελα με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να έχουν ακόμα σφυγμό, αν και οι αντοχές τους εξαντλούνται.
Ναι μεν η πανδημία δεν έφερε την καταστροφή όπως πολλοί προέβλεπαν με την κρατική στήριξη να συμβάλλει καθοριστικά στη διάσωση των μικρομεσαίων σε συνθήκες εκτάκτου ανάγκης αλλά το τσουνάμι ακρίβειας που ακολούθησε και μας συντροφεύει σταθερά κρατά… σε αποστάσεις ασφαλείας από τα ταμεία των καταστημάτων τους καταναλωτές που έδωσαν προτεραιότητα στην κάλυψη άλλων αναγκών και όχι στις εξορμήσεις στα μαγαζιά.
Οι πολίτες των οποίων τα εισοδήματα «σαρώνουν» οι ανατιμήσεις γυρίζουν την πλάτη στις προσφορές και τις χαμηλές τιμές με τις εκπτώσεις να έρχονται και να φεύγουν χωρίς να γεμίζουν τα ταμεία, ειδικά στις ΜμΕ.
Επόμενο στοίχημα τώρα για την αγορά η περίοδος του Πάσχα χωρίς να αναμένεται Ανάσταση. Σε καμία περίπτωση η αγορά δεν βρίσκεται στα πρόθυρα καταστροφής, ούτε όμως φουσκώνουν τα ταμεία από λεφτά…
Η αυξημένη κίνηση και τα κύματα πελατών που κατέκλυζαν τα μαγαζιά τα παλαιότερα χρόνια σε περιόδους γιορτών και εκπτώσεων μοιάζουν μακρινό όνειρο, τουλάχιστον για τις μικρομεσαίες λιανεμπορικές επιχειρήσεις. Στις αλυσίδες η εικόνα διαφέρει.
Η αγορά της πόλης προσπαθεί να ξαναβρεί τον παλμό της, επιχειρώντας να ανακτήσει ξανά μία αίσθηση κανονικότητας τη στιγμή που οι πολίτες ψωνίζουν… με το σταγονόμετρο. Ο εμπορικός κόσμος ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί με την κατάστασή του να είναι κρίσιμη αλλά σταθερή καθώς και η ενεργειακή κρίση αλλά και οι ανατιμήσεις εμφανίζουν μία τάση κόπωσης, χωρίς αυτό όμως να επιτρέπει πανηγυρισμούς.
Νέοι καιροί, νέα επιχειρηματικά μοντέλα
Πέρα όμως από την οικονομική δυσπραγία, οι καιροί αλλάζουν. Είναι αναμφισβήτητο πως η φυσική παρουσία στο κατάστημα (όχι μόνο από τα νεότερα άτομα) περιορίζεται και οι καταναλωτές στρέφονται με ολοένα και μεγαλύτερη ζέση στις διαδικτυακές αγορές. Ο COVID ανέτρεψε τα δεδομένα με γοργούς ρυθμούς με την αγορά να καλείται να βρει απαντήσεις στις νέες προκλήσεις που αναδύθηκαν.
Καταστήματα άρρηκτα συνδεδεμένα με το κέντρο της Θεσσαλονίκης, διαχρονικά σημεία αναφοράς για τους καταναλωτές, σιγά-σιγά κατεβάζουν ρολά σκορπώντας θλίψη στην αγορά που μετασχηματίζεται βίαια.
Ολικό λουκέτο, μερικό λουκέτο σε καταστήματα, άνοιγμα στο διαδικτυακό εμπόριο αποτελούν τους δρόμους που ακολουθούν πολλές επιχειρήσεις, άλλοτε κυρίαρχες στο λιανεμπόριο της πόλης. Το επιχειρηματικό μοντέλο μεταβάλλεται.
Οι αλυσίδες «καταβροχθίζουν» τα μικρομάγαζα
Μνημόνια, πανδημία, πόλεμος, ακρίβεια, ενεργειακή κρίση δεν έχουν αφήσει τους μικρομεσαίους να πάρουν ανάσα. Τη μία κρίση διαδεχόταν η άλλη με την αγορά να προσπαθεί να σταθεί όρθια, ενώ η άμμος στην κλεψύδρα αδειάζει συνεχώς. Μετά τον κορονοϊό, το επιχειρείν άρχιζε σταδιακά να βρίσκει πατήματα και ρυθμό αλλά ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας και η ενεργειακή κρίση που πυροδότησε επανέφεραν τα βάσανα βυθίζοντας τα καταστήματα σε άλλον έναν φαύλο κύκλο αβεβαιότητας.
Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, τα τελευταία χρόνια οι αλυσίδες κερδίζουν συντριπτικά το μεγαλύτερο κομμάτι μίας πίτας που μικραίνει επικίνδυνα ενώ κερδίζουν έδαφος και τα εμπορικά κέντρα.
Πιο συγκεκριμένα πάνω από το 80% του τζίρου έχουν κατοχυρώσει τα πολυκαταστήματα και οι αλυσίδες έναντι των τοπικών εμπόρων, με την κατάσταση να βαίνει συνεχώς επιδεινούμενη για τους μικρομεσαίους και προ πανδημίας.
Η επέλαση του κορονοϊού ενέτεινε τις ήδη προϋπάρχουσες ανισότητες σε ανησυχητικό βαθμό με το μεγάλο ψάρι να… καταβροχθίζει το μικρό, ανισότητες οι οποίες έμειναν και αφού «έφυγε» η πανδημία. Η τέλεια καταιγίδα που ισοπεδώνει τους μικρομεσαίους. Τα πολυκαταστήματα σε περιόδους κρίσεων και διαταραχών σε προσφορά και ζήτηση έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε ρευστότητα καθώς οι τράπεζες ανοίγουν ευκολότερα τις στρόφιγγες για αυτά παρά για τους εμπόρους της γειτονιάς.
Το ηλεκτρονικό εμπόριο που πλέον έγινε συνήθεια για πολλούς καταναλωτές φαίνεται πως σε πολλές περιπτώσεις οδηγεί στον… γκρεμό τους μικρομεσαίους που αδυνατούν να προσαρμοστούν ομαλά σε μία εποχή με την οποία δεν μπορούν να συντονιστούν.
Από την άλλη πλευρά, οι πολυεθνικές και τα πολυκαταστήματα ανταποκρίθηκαν ταχύτατα στις νέες επιταγές των καιρών ενισχύοντας τη διαδικτυακή τους παρουσία, περιορίζοντας παράλληλα την έκταση των φυσικών τους καταστημάτων.
Πρέπει να σημειωθεί για να έχουμε ολοκληρωμένη την εικόνα, πως και το αγοραστικό κοινό προτιμά κατά κύριο λόγο να ψωνίζει από τις μεγάλες αλυσίδες (που έχουν σε μεγάλο βαθμό τη δυνατότητα να προχωρούν σε προσφορές ακολουθώντας πιο ευέλικτη τιμολογιακή πολιτική) και δευτερευόντως από τα καταστήματα της γειτονιάς.
Ενοίκια από άλλο πλανήτη
Η ξέφρενη πορεία της κτηματαγοράς συμπαρασύρει στο διάβα της και τα ενοίκια των καταστημάτων στους κεντρικούς δρόμους της πόλης, αναγκάζοντας πολλές επιχειρήσεις να μετακομίσουν ακόμα και λίγα μέτρα πιο μακριά για να πετύχουν εξοικονόμηση πολύτιμων πόρων.
Με τους ιδιοκτήτες να ζητούν σε ορισμένες περιπτώσεις απαγορευτικές αυξήσεις στα μισθώματα, ειδικά στην Τσιμισκή, οι επιχειρηματίες ποντάροντας και στη φήμη που έχουν χτίσει στη συνείδηση των καταναλωτών, μεταφέρουν τα καταστήματά τους σε παρακείμενους δρόμους θεωρώντας πως και η σταθερή πελατεία θα τους ακολουθήσει και τα έξοδά τους θα κοπούν μαχαίρι.
Επιπλέον και ενώ η κατανάλωση βαίνει μειούμενη, ειδικά σε ρούχα και παπούτσια, οι αυξημένες τιμές διασώζουν μία μερίδα επιχειρήσεων συμβάλλοντας στη διατήρηση του τζίρου σε ένα ορισμένο επίπεδο, χωρίς όμως αυτή η κατάσταση να είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα.
Σε κάθε περίπτωση, ουσιαστική ανάσα στην αγορά θα δώσει η πραγματική και μόνιμη αύξηση των εισοδημάτων των πολιτών, γεγονός που προϋποθέτει πλήρη περιορισμό των ανατιμήσεων και ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια.
«Παράπλευρες απώλειες» στον ανελέητο πόλεμο για υψηλότερα μερίδια αγοράς υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν, νέοι παίκτες θα λάβουν θέσεις στην αγορά με τους μικρούς να καλούνται να επιβιώσουν μέσα σε ναρκοπέδιο.
Δεν πέφτει από τον θρόνο της η Τσιμισκή
Πάντως είναι αδιαμφισβήτητο, σύμφωνα και με τον σφυγμό που «μεταδίδουν» μεσίτες και άνθρωποι της αγοράς, πως η Τσιμισκή θα παραμείνει κυρίαρχη, χωρίς να χάσει τουλάχιστον στον ορατό ορίζοντα, την αίγλη της. Ακόμα και αν για μερικά ακίνητα υπάρχουν δυσκολίες να νοικιαστούν και δικαιολογημένες γκρίνιες για τα χρυσά μισθώματα που ζητούνται οι αλυσίδες που πλέον κυριαρχούν στην αγορά, έστω και με παζάρια, θα καταλήξουν σε συμφωνία με τους ιδιοκτήτες οι οποίοι δεν είναι διατεθειμένοι να χάσουν τις κότες με τα χρυσά αυγά.
Οι ιδιοκτήτες μπορεί να μη ρίξουν τις απαιτήσεις τους για τα μισθώματα, προκειμένου να μη πλήξουν την αξία του ακινήτου τους, αλλά σίγουρα θα προχωρήσουν σε άλλες διευκολύνσεις όπως το χάρισμα μερικών ενοικίων μέχρι να διαμορφώσει ο επενδυτής το κατάστημα όπως το θέλει ή ακόμα και η μη καταβολή εγγύησης.
Τα «πάνε-έλα» των αλυσίδων
Το κτίριο στην Τσιμισκή 55, όπου μέχρι πριν λίγο καιρό στέγαζε το κατάστημα Υφαντίδης και το πολυκατάστημα Κανελλόπουλος που μεταφέρθηκε στο έτερο κατάστημα του στο νούμερο 77, ετοιμάζεται να υποδεχτεί νέους ενοίκους και πιο συγκεκριμένα την δημοφιλή αλυσίδα Marks and Spencer, η οποία στεγαζόταν στο νούμερο 45 της Τσιμισκή.
Η αλυσίδα αξεσουάρ και ρούχων Doca (νούμερο 57 στην Τσιμισκή) θα μεταφερθεί στο νούμερο 61, εκεί που βρισκόταν το brand Oysho, το οποίο με τη σειρά του έβαλε… πλώρη για το νούμερο 84 της Τσιμισκή.
H ιταλική αλυσίδα καλλυντικών Kiko Milano «ταξιδεύει» στο νούμερο 52, όπου μέχρι πρόσφατα λειτουργούσε κατάστημα της ελβετικής αλυσίδας γυναικείων ενδυμάτων Tally Weijl, η οποία μετακόμισε στο νούμερο 32.
Το brand γυναικών και αντρών, Diesel, μέχρι πρότινος με παρουσία στην Αγίας Σοφίας, ετοιμάζεται να ανοίξει κατάστημα στην Τσιμισκή.
Ο «βασιλιάς» του λιανεμπορίου Inditex, έχει κάτω από την σκέπη του τα Bershka και Stradivarius επί της Τσιμισκή, προχωρά σε ριζικό λίφτινγκ των καταστημάτων του που δίνουν ραντεβού με το πιστό κοινό τους την άνοιξη, μετά τα μέσα Μαρτίου.
Φυσάει «αέρας» και παρασέρνει τις τιμές
Όσον αφορά τον λεγόμενο «αέρα», (πέρα από το κατάστημα δηλαδή «νοικιάζεις» και την φήμη της εμπορικής πιάτσας που βρίσκεται το κατάστημα), που την εποχή της δεκαετούς κρίσης στη χώρα μας έπαψε να υπάρχει, σταδιακά επανέρχεται.
Η καταβολή «αέρα» για μίσθωση καταστήματος ήταν πολύ συνηθισμένη πρακτική προ του 2008 σε όλες τις εμπορικές «πιάτσες» τόσο της Αθήνας όσο και της Θεσσαλονίκης, καθώς μικρές και μεγάλες εταιρείες ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για την εξασφάλιση της παρουσίας τους στα πιο δημοφιλή σημεία, δεδομένου ότι οι διαθέσιμοι εμπορικοί χώροι ήταν ελάχιστοι, έως ανύπαρκτοι».
Σύμφωνα με έρευνα της Cushman & Wakefield Proprius, στην Τσιμισκή οι τιμές το 2023 ανά τ.μ. διαμορφώνονται στα 140 ευρώ ανά τ.μ. το μήνα από τα 135 ευρώ ανά τ.μ. το 2022. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, στην οδό Ερμού στην Αθήνα τα ενοίκια διαμορφώθηκαν στα 290 ευρώ ανά τ.μ. από 280 ευρώ ανά τ.μ. το μήνα το 2022.
Το Μετρό δίνει γκάζια στα μισθώματα
Παράλληλα, η επικείμενη έλευση του Μετρό, μέχρι τον Νοέμβριο, στη Θεσσαλονίκη φέρνει νέες αυξήσεις στις ενοικιάσεις επαγγελματικών χώρων πλησίον περιοχών που θα διασχίζουν οι συρμοί, π.χ. Εγνατία η οποία «αναγεννάται», την ώρα που τα ενοίκια ήδη είχαν πάρει φωτιά.
Δεν είναι τυχαίο πως ήδη στα συμβόλαια ενοικίασης που συνάπτονται μπαίνει και ρήτρα… Μετρό όταν αυτό μπει στις ράγες.
Πολλοί ιδιοκτήτες δηλαδή ήδη ζητούν από τους ενοικιαστές αύξηση μισθώματος, ακόμα και κατά 50%, όταν κοπεί το πρώτο εισιτήριο.
Στο πλαίσιο αυτό, η απελευθέρωση μετά από 18 χρόνια(!) της Εγνατίας από τα εργοτάξια του Μετρό με χειρουργική ακρίβεια θα φέρει νέες αυξήσεις στα μισθώματα των παρακείμενων καταστημάτων, ειδικά όσο πλησιάζουμε προς την… ιστορική μέρα λειτουργίας του Μετρό, με ιδιοκτήτες και ενοικιαστές ήδη να λαμβάνουν θέσεις μάχης για να επαναδιαπραγματευτούν τα συμβόλαια.
Η άνοδος στον τζίρο των καταστημάτων αναμένεται να οδηγήσει τους ιδιοκτήτες στον δρόμο… των ανατιμήσεων. Το Μετρό, σε κάθε περίπτωση, είναι δεδομένο πως θα ανατρέψει τα δεδομένα της αγοράς.
*Δημοσιεύθηκε στη “ΜτΚ” στις 25.02.2024