Κείμενο: Σοφία Υψηλάντη
Χαρτζουβανιιιιιιιιί!!!!!!!!Ακουγόταν στις γειτονιές και προπάντων στην Ελαιούσα[i]και το κρυφτό και το κυνηγητό ξεκινούσαν.
Παντού σ’ όλες τις γειτονιές ειδικά τα βράδια του φθινοπώρου και της άνοιξης ακουγόταν φωνές παιδικές ή και κλάματα από τις πέτρες που κάποιος χτυπούσε παίζοντας πετροπόλεμο. Παιχνίδι ατέλειωτων ωρών, μέχρι ν’ αρχίσουν οι μανάδες να φωνάζουν για να πάνε τα παιδιά στα σπίτια τους.
Εννιάπετρα, κουτσό, στοπ, πετρίτσα (πεντόβολα), ζουν–πατ, το λουρί της μάνας, γκλίτσα κι άλλα τόσα παιχνίδια που δε σταματούσαν να παίζονται σ’ όλες τις γειτονιές του χωριού μας. Στις αυλές των σπιτιών πολλά κορίτσια έπαιζαν με τις κούκλες τους ράβοντας τα ίδια τα ρούχα τους, με μεγάλη τέχνη μάλιστα. Τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού κάτω από τη μεγάλη κληματαριά στηνόταν ολόκληρο νοικοκυριό μ’ ότι μπορεί να φανταστεί κανείς. Κουζινικά που κουβαλιόνταν απ’ τα σπίτια και η φαντασία αφηνόταν ελεύθερη να δημιουργήσει έναν κόσμο φανταστικό όπου όμως η συμμετοχή ήταν ενεργητική. Χωρίς το φόβο των αυτοκινήτων παίζαμε στους δρόμους ξένοιαστα. Σήμερα όμως τι ακούγεται;
Ο διάλογος των παιδιών που συζητάν αν έχει έρθει το πλέι στέισιον 4 για να παίξουν κι αφήνει γρήγορα το ένα το άλλο για να πάνε στο σπίτι να ασχοληθούν με τον υπολογιστή τους, το πι εσ πι, το πλέι στέισιον. Τα κορίτσια δε ράβουν πια τα ρούχα απ’ τις κούκλες.
Έχουν έτοιμη γκαρνταρόμπα για τις κούκλες τους. Τα παιδιά περπατάνε βιαστικά στους δρόμους κρατώντας μια τσάντα στο χέρι τρέχοντας από το ένα φροντιστήριο στο άλλο.
Ας σκεφτούμε εμείς οι μεγάλοι τι κόσμο έχουμε αφήσει στα παιδιά μας.
Νοσταλγούμε τα παιδικά μας χρόνια που τρέχαμε ξένοιαστοι στους δρόμους του χωριού μας και βλέπουμε τα παιδιά σήμερα φορτωμένα με τόσες υποχρεώσεις χωρίς να έχουν χρόνο να παίξουν να κουβεντιάσουν με τους φίλους τους. Κι όταν βγαίνουν, πηγαίνουν στα ιντερνέτ καφέ για να δουν και να παίξουν τα καινούρια ηλεκτρονικά παιχνίδια. Ζούμε σε χωριό κι όμως έχουμε αφήσει λίγους χώρους για να παίζουν τα παιδιά. Το χωριό μας, η Ιερισσός, μεγαλώνει και μαζί μ’ αυτό και το τσιμέντο που αρχίζει να το καλύπτει. Ας είμαστε όμως αισιόδοξοι γιατί τα παιδιά είναι πάντα παιδιά και το παιχνίδι είναι μέσα στη φύση τους. Εμείς δεν πρέπει να τους το στερήσουμε για να ικανοποιήσουμε κάποιες φορές τους εγωισμούς μας, παρασυρόμενοι από τις νέες τεχνολογίες. Το παιδί έχει ανάγκη από την προσωπική επαφή. Ας το αφήσουμε να την πραγματοποιήσει. Ας αφιερώσουμε αυτό το άρθρο στα παιδιά, προτρέποντας τα να το διαβάσουν κι ας παίξουν μαζί μας ξεκινώντας απ’ την αρχή.
Από πού; Μα φυσικά από τα λαχνίσματα για να μπορέσει το παιχνίδι ν’ αρχίσει.
Λαχνίσματα
Πριν αρχίσει το παιχνίδι και να χωριστούν τα παιδιά σε ομάδες ή να βρουν ποιος θα κάνει τη μάνα (αρχηγό) τα παιδιά «τα βγάζουν». Δηλαδή χρησιμοποιούν διάφορους τρόπους με τους οποίους θα επιλέξουν δίκαια τον αρχηγό ή τις ομάδες. Οι τρόποι αυτοί λέγονται λαχνίσματα.
Λαχνίσματα με ποιηματάκια
·- Ανέβηκα στην πιπεριά να κόψω ένα πιπέρι
· κι η πιπεριά τσακίστηκε και μου ́κοψε το χέρι.
· Δώσ’ μου το μαντηλάκι σου το χρυσοκεντημένο,
· να δέσω το χεράκι μου που είναι ματωμένο.
· – Ο Καρακατσάνης μπήκε στο τηγάνι κι έσπασε τ’ αβγά.
· Γιατί Καρακατσάνη μπήκες στο τηγάνι κι έσπασες τ’ αβγά;
· Φάε τώρα από μένα μία καρπαζιά.
· – Α μπε μπα μπλομ του κίθε μπλομ
· αμπε μπα μπλομ του κίθε μπλομ
· μπλιμ μπλομ.
· -Τζένη Καρέζη και Κώστας Κακαβάς
· Αλίκη Βουγιουκλάκη εσύ θα τα φυλάς.
· -Της Ελένης το βραχιόλι έπεσε στον ποταμό
· και το πήραν οι αγγέλοι και το κάνανε σταυρό.
· Τι σταυρό, τι δαχτυλίδι του παπά το πετραχείλι.
· – Κορίτσια μην περάσετε απ’ την οδό Σταδίου
· γιατί σας περιμένουνε αγόρια γυμνασίου.
· Ο πρώτος είναι φοιτητής ο άλλος δικηγόρος
· και ο τρίτος ο μικρότερος είναι αεροπόρος.
· Η μία βγαίνει με μαγιό η άλλη με μπικίνι
· και η τρίτη η μικρότερη φοράει σούπερ μίνι.
· Ο πρώτος λέει σ’ αγαπώ, ο άλλος σε λατρεύω
· Και ο τρίτος ο μικρότερος γυναίκα μου σε θέλω.
· -Ένα αυτοκινητάκι τρέχει, τρέχει
· Και που θα σταματήσει;
· Στην Αγγλία (π.χ.) θα σταματήσει το αυτοκινητάκι.
· Και τι χρώμα θα ζητήσει;
· Μπλε (π.χ.).
· Το μπλε το έχεις εσύ επάνω σου;
Αν ο παίκτης δεν έχει το μπλε χρώμα πάνω σε κάποιο από τα ρούχα του, τότε βγαίνει ή αρχηγός ή τα φυλάει, ανάλογα με το παιχνίδι που έχουν σκοπό να παίξουν τα παιδιά. Αν αυτό έχει, συνεχίζουν πάλι με το αυτοκινητάκι και το πιθανότερο με άλλο χρώμα, ώσπου να βγει κάποιο παιδί.
Το παιδί που αναλαμβάνει να βγάλει λέει αυτά τα ποιηματάκια και ταυτόχρονα αγγίζει ένα–ένα παιδί της παρέας και τον εαυτό του.
Σ’ όποιο παιδί τελειώσει το ποιηματάκι αυτός γίνεται αρχηγός ή μάνα του παιχνιδιού.
Σε μερικά λαχνίσματα αυτός που τα «βγάζει» μπορεί να ζητήσει από κάποιο παιδί έναν αριθμό ή ένα χρώμα. Στη συνέχεια μετράει από το 1 έως τον αριθμό που του έχουν πει. Σε όποιο παιδί τελειώσει ο αριθμός ή το χρώμα, βγαίνει.
Υπάρχει κι ένας άλλος τρόπος λαχνίσματος: με τα πόδια.
Οι αντίπαλοι που θέλουν να γίνουν αρχηγοί των ομάδων τους στέκονται σε απόσταση περίπου δυο μέτρων ο ένας απέναντι από τον άλλον.
Αρχίζει ο ένας βάζοντας τη φτέρνα του ενός ποδιού του να ακουμπάει στη μύτη του άλλου ποδιού. Ενώ το κάνει αυτό λέει «βάζω».
Έπειτα κάνει το ίδιο και ο άλλος που είναι απέναντι λέγοντας «έβαλα».
Νικητής είναι αυτός που θα πατήσει πρώτος τον άλλο.
Εκτός απ’ αυτά τα λαχνίσματα παλιότερα χρησιμοποιούσαν κι έναν άλλο τρόπο.
Οι παίκτες έψαχναν στα χωράφια και έβρισκαν στάχυα στα οποία έκοβαν το κοτσάνι.
Κάποιο παιδί τα κρατούσε στο χέρι του και ρώταγε στον αντίπαλό του « Ήλιος ή βροχή;»
Εκείνος διάλεγε ένα από τα δυο. Μετά το παιδί που κρατούσε τα στάχυα τα έριχνε ψηλά. Αν έπεφταν κάθετα ήταν ήλιος , ενώ αν έπεφταν πλάγια βροχή. Κέρδιζε η ομάδα της οποίας ο παίκτης είχε επιλέξει αυτό που έτυχε.
Κι ύστερα ξεκινούσε το παιχνίδι.
Εμείς θα ξεκινήσουμε με ένα αγαπημένο παιχνίδι όλων:
ΕΝΝΙΑΠΕΤΡΑ
Τα εννιάπετρα είναι ένα παιχνίδι που αγαπιόνταν πολύ απ’ όλα τα παιδιά. Παιζόταν από αγόρια και κορίτσια και μάλιστα έπαιζαν όλοι μαζί.
Τα απογεύματα, ιδιαίτερα τα καλοκαίρια, τα παιδιά έπαιζαν στις αλάνες του χωριού ατέλειωτες ώρες το παιχνίδι αυτό.
Χωριζόταν σε δυο ομάδες.
Αυτό που χρειαζόταν για να παιχτεί το παιχνίδι ήταν εννιά πλατιές πέτρες, που τις έβαζαν τη μια πάνω στην άλλη σ’ έναν ανοιχτό χώρο, και μια μπάλα.
Οι δυο ομάδες κάθονται απέναντι από τις εννιά πέτρες. Η μία ομάδα κάθεται σκόρπια και η άλλη έχει τη μπάλα στα χέρια της. Η ομάδα που έχει τη μπάλα τη ρίχνει προσπαθώντας να σκορπίσει και τις εννιά πέτρες. Η άλλη ομάδα τρέχει και προσπαθεί να ξαναβάλει τις πέτρες, στη θέση τους. Για να κερδίσει και να πάρει τη μπάλα θα πρέπει να ξαναβάλει τις πέτρες στη θέση τους. Στο διάστημα που η ομάδα προσπαθεί να ξαναβάλει τις πέτρες, η αντίπαλη ομάδα προσπαθεί να πιάσει κάποιον από τους παίκτες. Αν έπιανε κάποιον τον έπαιρνε στη δική της ομάδα. Αν η ομάδα που προσπαθούσε να ξαναβάλει τις πέτρες δεν τα κατάφερνε, την μπάλα την είχε ξανά η ίδια ομάδα.
Τα εννιάπετρα είναι ένα παιχνίδι που παιζόταν κάθε μέρα στις αλάνες (απουλιάνες) της Ιερισσού αλλά και στο προαύλιο του σχολείου.
Σήμερα παίζεται, αλλά όχι τόσο συχνά.
Κι επειδή το παιχνίδι δε σταματά ποτέ, στη συνέχεια θα έχουμε κι άλλα παιχνίδια να παίξουμε. &
[i] Γειτονιά της σύγχρονης Ιερισσού
Φωτογραφία:
1965, Αλάνια της Α’ τάξης του τότε Γυμνασίου Ιερισσού! 🙂
Πληροφορία από τον εικονιζόμενο Κώστα Μπογδάνο:
“Μόλις μας κούρεψαν με την ψιλή μηχανή!
Από αριστερά: Μπογδάνος Κώστας,πίσω μου(μόλις φαίνεται το κεφάλι του) Αποστολίδης Χρήστος, μετά Χασάπης Γιάννης,Πολυδωρακης Γιαννης,όρθιος πανω από όλους ο Παπαστεριανος Άγγελος, μετά ο Βασιλείου (δεν θυμάμαι το μικρό) από Στρατώνι, δίπλα του ένας άλλος από Στρατώνι και μετά 2 παιδιά από Ν.Ροδα,ο Συμεωνίδης και τον άλλο δεν θυμάμαι το όνομα.Καθιστοι ο Σπύρος Βεργίνης και Βασίλης Παπαστεριανος. Καθιστος με το παγωτό μπροστά από τον Σπύρο είναι ο Βασιλης Παλπανης. Γυμνασιο Ιερισσού ,τάξη 1η, σε μια εκδρομή.
