Ρωσικές και ουκρανικές δυνάμεις έδωσαν μάχη την Πέμπτη για τον έλεγχο του Τσερνομπίλ, του ακόμη ραδιενεργού τόπου του χειρότερου πυρηνικού ατυχήματος στον κόσμο και παράγοντα της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, όπως γράφει το πρακτορείο Reuters.
“Οι υπερασπιστές μας δίνουν τη ζωή τους για να μην επαναληφθεί η τραγωδία του 1986”, έγραψε στο Twitter ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι πριν από την κατάληψη του παροπλισμένου πυρηνικού εργοστασίου από τις ρωσικές δυνάμεις.
Αλλά γιατί να θέλει κανείς ένα μη λειτουργικό εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής που περιβάλλεται από χιλιόμετρα ραδιενεργού εδάφους;
Η απάντηση είναι η γεωγραφία: Το Τσέρνομπιλ βρίσκεται στη συντομότερη διαδρομή από τη Λευκορωσία προς το Κίεβο, την ουκρανική πρωτεύουσα, και έτσι βρίσκεται κατά μήκος μιας γραμμής επίθεσης για τις ρωσικές δυνάμεις που εισβάλλουν στην Ουκρανία.
Καταλαμβάνοντας το Τσέρνομπιλ, δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές δήλωσαν ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί απλώς την ταχύτερη διαδρομή εισβολής από τη Λευκορωσία, σύμμαχο της Μόσχας και ορμητήριο των ρωσικών στρατευμάτων, προς το Κίεβο.
“Ήταν ο γρηγορότερος δρόμος από το σημείο Α στο σημείο Β”, δήλωσε ο James Acton του think tank Carnegie Endowment for International Peace.
Ο Jack Keane, πρώην αρχηγός του επιτελείου του αμερικανικού στρατού, δήλωσε ότι το Τσέρνομπιλ “δεν έχει καμία στρατιωτική σημασία”, αλλά βρίσκεται στη συντομότερη διαδρομή από τη Λευκορωσία προς το Κίεβο, στόχο της ρωσικής στρατηγικής “αποκεφαλισμού” για την εκδίωξη της ουκρανικής κυβέρνησης.
Ο Keane χαρακτήρισε τη διαδρομή ως έναν από τους “άξονες” που χρησιμοποίησαν οι ρωσικές δυνάμεις για να εισβάλουν στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένου του άξονα από τη Λευκορωσία, μιας προέλασης νότια στην ουκρανική πόλη Χάρκοβο και μιας επίθεσης βόρεια από τη ρωσικά ελεγχόμενη Κριμαία προς την πόλη Χερσώνα.
Οι συνδυασμένες επιθέσεις ισοδυναμούν με τη μεγαλύτερη επίθεση σε ευρωπαϊκό κράτος από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η κατάληψη του Τσέρνομπιλ ήταν μέρος του σχεδίου, και ένας ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος δήλωσε ότι καταλήφθηκε την Πέμπτη από τις ρωσικές δυνάμεις, αν και ένας ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος της άμυνας δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να το επιβεβαιώσουν αυτό.
Ο τέταρτος αντιδραστήρας στο Τσερνομπίλ, 108 χλμ. βόρεια της ουκρανικής πρωτεύουσας Κίεβο, εξερράγη τον Απρίλιο του 1986 κατά τη διάρκεια κακών χειρισμών σε δοκιμές ασφαλείας, στέλνοντας σύννεφα ραδιενέργειας σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης που έφτασαν μέχρι τις ανατολικές ΗΠΑ.
Το ραδιενεργό κύμα επηρέασε κυρίως την Ουκρανία και τη γειτονική Λευκορωσία, καθώς και τμήματα της Ρωσίας και της Ευρώπης. Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των άμεσων και έμμεσων θανάτων από την καταστροφή ποικίλλουν από τις λίγες χιλιάδες έως και 93.000 επιπλέον θανάτους από καρκίνο παγκοσμίως.
Οι σοβιετικές αρχές προσπάθησαν αρχικά να συγκαλύψουν την καταστροφή και δεν παραδέχθηκαν αμέσως την έκρηξη, αμαυρώνοντας την εικόνα του μεταρρυθμιστή σοβιετικού ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.
Η καταστροφή θεωρήθηκε ευρέως ότι συνέβαλε στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης λίγα μόλις χρόνια αργότερα.
Ο Acton δήλωσε ότι η κατάληψη του Τσέρνομπιλ από τη Ρωσία την Πέμπτη δεν έγινε για να το προστατεύσει από περαιτέρω ζημιές, λέγοντας ότι οι τέσσερις ενεργές πυρηνικές μονάδες της Ουκρανίας παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο από το Τσέρνομπιλ, το οποίο βρίσκεται εντός μιας τεράστιας “ζώνης αποκλεισμού” περίπου στο μέγεθος του Λουξεμβούργου.
Ένα αυτοσχέδιο κάλυμμα, ή “σαρκοφάγος”, κατασκευάστηκε μέσα σε έξι μήνες από την καταστροφή για να καλύψει τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα και να προστατεύσει το περιβάλλον από τη ραδιενέργεια. Τον Νοέμβριο του 2016, ένας λεγόμενος “Νέος Ασφαλής Περιορισμός” μεταφέρθηκε πάνω από την παλιά σαρκοφάγο.
“Προφανώς ένα ατύχημα εντός του Τσέρνομπιλ θα αποτελούσε ένα μεγάλο ζήτημα. Αλλά ακριβώς λόγω της ζώνης αποκλεισμού, πιθανότατα δεν θα επηρέαζε πολύ τους Ουκρανούς πολίτες”, δήλωσε ο Acton.
Οι τέσσερις λειτουργικοί πυρηνικοί σταθμοί της Ουκρανίας λειτουργούν με ασφάλεια και δεν έχει σημειωθεί “καταστροφή” στα εναπομείναντα απόβλητα και σε άλλες εγκαταστάσεις στο Τσέρνομπιλ, δήλωσε την Πέμπτη ο πυρηνικός παρατηρητής του ΟΗΕ, επικαλούμενος την ουκρανική ρυθμιστική αρχή για τα πυρηνικά.
Ο Acton δήλωσε ότι οι άλλοι αντιδραστήρες της Ουκρανίας δεν βρίσκονται σε ζώνες αποκλεισμού και περιέχουν πυρηνικά καύσιμα που είναι πολύ πιο ραδιενεργά. “Οι κίνδυνοι από τις μάχες γύρω από αυτούς είναι σημαντικά υψηλότεροι”.
Εν τω μεταξύ, η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Τζεν Ψάκι δήλωσε σε δημοσιογράφους πως υπάρχουν αναφορές ότι Ρώσοι στρατιώτες κρατούν όμηρο το προσωπικό του ουκρανικού πυρηνικού εργοστασίου του Τσέρνομπιλ.
“Είμαστε εξοργισμένοι από αξιόπιστες αναφορές ότι Ρώσοι στρατιώτες κρατούν αυτή τη στιγμή όμηρο το προσωπικό των εγκαταστάσεων του Τσέρνομπιλ”, δήλωσε χαρακτηριστικά κα ιπρόσθεσε: “Αυτή η παράνομη και επικίνδυνη ομηρία, η οποία θα μπορούσε να ανατρέψει τις προσπάθειες που απαιτούνται για τη συντήρηση και την προστασία των εγκαταστάσεων πυρηνικών αποβλήτων, είναι προφανώς απίστευτα ανησυχητική και σοβαρά ανησυχητική. Την καταδικάζουμε και ζητάμε την απελευθέρωσή τους”.