Σε πολλές περιοχές της Ελλάδος υπάρχουν φρούρια με τ’ όνομα “Κάστρο της Ωριάς” ή της “Σουριάς, Βουργιάς, Μουριάς, Οβριάς, καθώς και με τελείως διαφορετικά ονόματα όπως της “Μαρούς” στην Καππαδοκία και του “Ήλ” τον Πόντο, που έπεσαν με προδοσία, όπως αναφέρει η παράδοση, παρά την αντίσταση της βασιλοπούλας, η οποία αυτοκτόνησε, μόλις οι Τούρκοι πήραν το Κάστρο. Το τραγούδι πρέπει να έχει δημιουργηθεί γύρω στον 9ο αιώνα, την περίοδο του Βυζαντίου. Νεότερες έρευνες αναφέρουν πως το τραγούδι ξεκίνησε από τη Μικρά Ασία, και συγκεκριμένα από την άλωση του Αμορίου το 838 μ.Χ. ύστερα από προδοσία. Το θέμα του βασίζεται σε άλλο πρότυπο, που έχει γίνει από μυθικά και ιστορικά στοιχεία, τα οποία είναι κοινά τόσο στη δημοτική ποίηση όσο και στους αρχαίους μύθους.
Ιδιαιτέρως διαδεδομένο το Βυζαντινό αυτό τραγούδι ακόμη και στην εποχή μας. Στο παρόν λινκ (διεύθυνση) μπορείτε να ακούσετε τραγούδια με θέμα το “Κάστρο της Ωριάς”, από διαφορετικές περιοχές του Ελληνισμού, κάθε μια με τις δικές της ιδιαίτερες παραδόσεις και ηχόχρωμα: https://www.youtube.com/playlist?list=PLAfaymYWz_hkrf_yKfcCH4rKZzbcXJEai
Στη Χαλκιδική έχουν διασωθεί στην προφορική παράδοση, πάρα πολλά τραγούδια – Παραλογές, δηλ. πανάρχαια δημοτικά τραγούδια με ιδιαίτερο και τραγικό περιεχόμενο. Ο τίτλος του τραγουδιού “Ελληνάκι”, αποτελεί γρίφο, με την έννοια ότι η λέξη Έλληνας είχε εξοβελιστεί σε παλαιότερες εποχές (ιδιαίτερα στο Βυζάντιο), και είχε αντικατασταθεί με τη λέξη “Ρωμιός”.
Το συγκεκριμένο τραγούδι χορεύεται ως συρτός χορός σε ρυθμό 2/4 στην Ιερισσό Χαλκιδικής. Χορεύεται τόσο από άντρες όσο και από γυναίκες κυρίως την άνοιξη και το θέρος. Το κόψιμο των λέξεων στο τέλος του κάθε στίχου είναι μουσικό, χαρακτηριστικό μάλιστα γνώρισμα της βόρειας κυρίως Χαλκιδικής και του νότιου τμήματος του νομού Θεσσαλονίκης.
Τραγουδά ο Γιώργης Μελίκης.
Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν μεσαιωνικά κάστρα της Χαλκιδικής.
Οι στίχοι:
Όλα τα κα- Ελληνάκι μου – όλα τα κάστρα χαίρονται
κι όλα – Ελληνοτο(ι)πούλα – κι όλα λαλούν παιχνί…
Μον’ της Ωριάς – Ελληνάκι μου – μον’ της Ωριάς δεν χαίρεται
και δε – Ελληνοτο(ι)πούλα – και δε λαλεί παιχνί…
Το πως με λες – Ελληνάκι μου – το πως με λες να χαίρομαι
και να λαλώ – Ελληνοτο(ι)πούλα – και να λαλώ παιχνί…
Εμέ Τούρκος – Ελληνάκι μου- εμέ Τουρκός με πάτησε
και με έκανε – Ελληνοτο(ι)πούλα – και μ’ έκανε ραγιά.
Πηγή: Greek folk Music