Τα κάλαντα των Ελλήνων

Τις γιορτινές ημέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς σε κάθε περιοχή της Ελλάδας αναβιώνουν έθιμα, παραδόσεις και τραγουδιούνται τα κάλαντα, με χαρά, από τα μικρά παιδιά!

Έθιμα κοινά για όλους αλλά με κάποιες διαφοροποιήσεις από περιοχή σε περιοχή που καθορίζονται από τις ρίζες, τις μνήμες και τα ήθη των κατοίκων τους. Έθιμα που προέρχονται από παλιότερες εποχές και διατηρούνται με σεβασμό και φροντίδα μέχρι και σήμερα ως παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές!

Πως περνούσαν λοιπόν τις γιορτινές μέρες οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας στη Θράκη; Τι συνήθειες είχαν; ποια έθιμα αναβιώνουν έως σήμερα; και ποια έχουν αλλοιωθεί με το πέρασμα των χρόνων;

Χριστούγεννα

Τα Χριστούγεννα τα γιόρταζαν με ιδιαίτερη χαρά! Οι νοικοκυρές απο τις προηγούμενες μέρες καθάριζαν και στόλιζαν το σπίτι με υφαντά τραπεζομάντηλα, υφαντές κουβερτες στα “μεντέρια” και κεντήματα. Έφτιαχναν υπέροχα εργόχειρα, έπλεκαν δαντέλες ακόμη και με το τσιγκελάκι, σωστά έργα τέχνης! Στόλιζαν καράβια επάνω στο τραπέζι και τα φώτιζαν. Για την ημέρα των Χριστουγέννων έπαιρναν μια “μισίρα” γαλοπούλα ή κότα, τη γέμιζαν με ρύζι, την έβραζαν και έκαναν σούπα, κι ύστερα τη ρόδιζαν. Τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα κρατώντας καραβάκια με κόκκινα πανιά, στολισμένα με πράσινα και κίτρινα χαρτιά. Γύριζαν απο σπίτι σε σπίτι και καλαντούσαν. Οι νοικοκυραίοι έδιναν στα παιδιά ένα ή μισό γρόσι και πιο σπάνια γλυκά.

Τα κάλαντα των Χριστουγέννων:

1. Χριστούγεννα Πρωτούγεννα
τώρα Χριστός γεννιέται
γεννιέται και αναθρέφεται
με μέλι και με γάλα
το μέλι τρωνε άρχοντες
το γάλα οι παπάδες
και τα καλά τα φαγητά
τα τρώνε οι δεσποτάδες.

2. Εδώ είναι ένας παλικαράς
έν` άξιο παλικάρι
που έχει τον ουρανό χαρτί
τη θάλασσα μελάνη
την άμμο την αμέτρητη
την έχει καλαμάρι
και απο το γράμμα το πολύ
και απο τη μελωδία
καντήλιασε το χέρι του
και χύθηκε η μελάνη
και λέρωσε τα ρούχα του
τα λινομεταξένια.

3. Έχεις μια κόρη όμορφη
που δεν έχει ιστορία
ούτε στην Πόλη βρίσκεται
ούτε στη Βενετία
μέσα στα χιόνια λούστηκε
και πήρε τις ασπράδες
και στη μηλιά ακούμπησε
πήρε τις κοκκινάδες.

-Μόλις τελείωναν τα κάλαντα, έλεγαν:

Σ`αυτο το σπίτι που ήρθαμε
πέτρα να μην ραγίσει
και ο νοικοκύρης του σπιτιού
χίλια χρόνια να ζήσει.
-Όταν αργούσε η νοικοκυρά να ανοίξει την πόρτα, έλεγαν:
Για δώσε μας τον πετεινό
δώσε μας και την κότα
για δώσε μας κι έναν παρά
να πάμε σ`άλλη πόρτα.
-Όταν τους έδιναν χρήματα, έλεγαν:
Εσένα πρέπει αφέντη μου
καρέκλα ασημένια
για ν`ακουμπάς τη μέση σου
τη μαργαριταρένια.
-Όταν δεν τους έδιναν χρήματα, έλεγαν:
Εσένα πρέπει αφέντη μου
τσαπί και δεκανίκι
να σε τραβάνε τα σκυλιά
και δεκαπέντε λύκοι.
ή
Έχεις μια κόρη όμορφη
βάλτηνε στο ζεμπίλι
και κράτησε την αψηλά
να μην τη φάνε οι ψύλλοι.

Πρωτοχρονιά

Την παραμονή τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα χωρίς να κρατούν καράβι.
“Από βραδύς βγαίν-νε τα παιδιά με τα φαναράκια στο χέρ` και παίρν-νε τα σπίτια με την αράδα και καλαντάνε τον Αη Βασίλη”.
Το βράδυ νύφες, γαμπροί και σόγια μαζεύονταν στο πατρικό, έπιναν τσάι και έτρωγαν πίτες πολλών ειδών, μέσα στις οποίες έβαζαν νόμισμα, “το φλουρί”. Μερικοί έπαιζαν χαρτιά στα καζίνα. Συνήθιζαν να μαζεύονται τα σόγια αυτό το βράδυ, έτρωγαν, έπιναν και γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά. “Κούρκο” γαλοπούλα, έτρωγαν και την Πρωτοχρονιά.

Τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς:

Αρχημηνιά κι αρχηχρονιά κι αρχή καλός μας χρόνος
Αη Βασίλης έρχεται απο την Καισαρρεία
Φέρνει γουρούνια δώδεκα, κατσίκια δεκατρία
Βαστά εικόνα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι
Το καλαμάρι έγραφε και το χαρτί μιλούσε
-Βασίλη μ` πόθεν έρκεσαι και πούθε κατεβαίνεις;
-Απο τη μάνα μ` έρκομαι και στο σκολιό πηγαίνω
-Κάτσε να φας, κάτσε να πιείς, κάτσε να τραγουδήσεις
-Εγώ γράμματα μάθαινα, τραγούδια δεν ηξέρω
-Σα μάθαινες και γράμματα πες μας την αλφαβήτα
Και στο ραβδί ακούμπησε να πει την αλφαβήτα
Και το ραβδί ήντανε ξερό, κι απόλικε δυό βλαστάρια
Κι απάνω στα βλαστάρια τους πέρδικες κελαηδούσαν
Και κάτω στις ριζίτσες του, ανάδυνε νεράκι
Κατέβηκαν οι πέρδικες με τα περιστεράκια
Παίρνουν νερό στα νύχια τους και μόσχο στα φτερά τους
Κι αγιάζουν τον αφέντη μας, τον πολυχρονεμένο

Μιας και τα κάλαντα του Άι-Βασίλη εκείνης της εποχής, μας φανερώνουν το θαύμα, όπως επίσης και η γέννηση του Θεανθρώπου, ευχόμαστε από καρδιάς ένα θαύμα και για την εποχή μας, ώστε οι δυσκολίες που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε σήμερα λόγο της πανδημίας, να είναι μια μικρή παρένθεση στη ζωή μας και σύντομα να κλείσει και να ξεχαστεί, έχοντας δίπλα μας τους αγαπημένους μας ανθρώπους.

Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείτε να ακούσετε τα κάλαντα, όπως τα λένε σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας
https://www.thinglink.com/scene/1390944852123844609

Πηγή: Πολιτιστικό Σύλλογο Νέας Καλλικράτειας