Επισήμως από χθες η λειψυδρία και οι δυσμενείς προοπτικές των επόμενων ετών στα θέματα του κύκλου του νερού ανήκουν στα άκρως επείγοντα ζητήματα που απασχολούν τη χώρα. Ασφαλώς δεν είναι η πρώτη φορά που ένας πρωθυπουργός και μια κυβέρνηση «εκπέμπουν SOS» για κάποιο σημαντικό θέμα, αλλά η συνέχεια στις περισσότερες περιπτώσεις είναι… χαλαρή, με αποτέλεσμα οι εκκρεμότητες να διατηρούνται και να συσσωρεύονται. Μόνο που με το νερό τα πράγματα είναι διαφορετικά. Διότι δεν υπάρχει τίποτε πιο σοβαρό, καθοριστικό και επείγον.
Χωρίς υπερβολές η συντριπτική πλειονότητα των θεμάτων που απασχολούν την κοινωνία και τους πολίτες είναι, μάλλον, ασήμαντα μπροστά στη λειψυδρία. Με εξαίρεση τα θέματα υγείας, όλα τα υπόλοιπα μοιάζουν μικρά εάν πούμε το νερό… νεράκι, τόσο στις καλλιέργειες, όσο και στις βρύσες. Υπάρχει σήμερα ανάμεσά μας έστω και ένας που να μπορεί να φανταστεί τη ζωή σε συνθήκες ξηρασίας και χωρίς τρεχούμενο νερό; Ήδη σε αρκετές περιοχές της χώρας -χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ορισμένα σημεία στη Χαλκιδική τα καλοκαίρια και το φετινό- οι… στεγνές βρύσες συνιστούν μαρτύριο, σε βαθμό που να αναρωτιέται κανείς τι νόημα έχουν οι διακοπές. Αλλά και σε αρκετές αγροτικές περιοχές η απουσία βροχοπτώσεων στην ουσία υπονομεύει την παραγωγή, αφού οι δυνατότητες ποτίσματος είναι μικρές ή ακόμη και ανύπαρκτες.
Με δεδομένο ότι το πρόβλημα του νερού είναι του παρόντος και όχι του μέλλοντος, οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η ελληνική πολιτεία -εν προκειμένω η κυβέρνηση- είναι μεγάλες. Και το κυριότερο: δεν επιδέχονται παρά μόνο ολοκληρωμένες ριζικές λύσεις, που απαιτούν πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα, ώστε τα αποτελέσματα να είναι μόνιμα και μακροπρόθεσμα.
Τι σημαίνει αυτό; Σημειώστε:
Πρώτον, τη διάθεση όσων οικονομικών πόρων απαιτούνται χωρίς δεύτερη συζήτηση. Στην πραγματικότητα δεν έχει ιδιαίτερο νόημα από πού θα βρεθούν τα λεφτά ή από ποιους τομείς θα κοπούν τα λεφτά. Για τον απλούστατο λόγο ότι χωρίς επαρκή υδροδότηση, που συνδέεται με την ίδια τη ζωή και την ανθρώπινη ύπαρξη, τίποτε άλλο δεν έχει ουσιαστική αξία. Επομένως εάν χρειαστεί η χώρα -για παράδειγμα- να κτίσει λιγότερα σχολεία, να ανακαινίσει λιγότερα δικαστικά μέγαρα, να προμηθευτεί λιγότερα αμυντικά συστήματα ή να στηρίξει λιγότερες δράσεις πολιτισμού, ώστε να εξοικονομήσει πόρους για να χρηματοδοτήσει την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, πρέπει να το κάνει χωρίς δεύτερη σκέψη.
Δεύτερον, τον απόλυτο και χωρίς εκπτώσεις συντονισμό των εμπλεκομένων στον κύκλο του νερού φορέων, χωρίς πολλές πολλές συζητήσεις. Και κυρίως χωρίς να λάβει υπόψιν της τα μικρά τοπικά και ατομικά μικροσυμφέροντα, που αδιαφορούν για τα πάντα εκτός από την πάρτη τους. Διότι στη χώρα, εκτός από την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ, τις δύο μεγάλες και οργανωμένες εταιρείες παροχής νερού της πρωτεύουσας και της Θεσσαλονίκης, λειτουργούν εκατοντάδες τοπικές δομές υδροδότησης, που ανήκουν σε δήμους και στην πλειονότητά τους είναι προβληματικές σε όλα τα επίπεδα. Οικονομικά και οργανωτικά. Στις περισσότερες περιπτώσεις τη λειτουργική ευθύνη γι’ αυτές τις ΔΕΥΑ (Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης Αποχέτευσης) έχουν εδώ και δεκαετίες ελάχιστοι άνθρωποι, οι οποίοι κρατούν τα «κλειδιά» για τον εαυτό τους, ώστε να είναι πάντα χρήσιμοι. Ή έτσι νομίζουν. Ως αποτέλεσμα η διαχείριση είναι από πλημμελής έως ανύπαρκτη, η σπατάλη τεράστια και το αποτέλεσμα καταστροφικό. Εάν, λοιπόν, η κυβέρνηση επιμείνει στο λάθος των διαβουλεύσεων δεν πρόκειται να βρει άκρη. Μόνο χρόνο -που είναι πολύτιμος- θα χάσει, διότι στο τέλος πιθανότατα θα χρειαστεί να κινηθεί μονομερώς. Πρόκειται για κλασική περίπτωση που οι αποφάσεις θα πρέπει να έρθουν «από πάνω» για να προχωρήσει το πλάνο, ώστε αφενός η διαχείριση του κύκλου του νερού να ξεκινήσει να γίνεται επαγγελματικά, ενώ αφετέρου να προγραμματιστούν οι απαιτούμενες επενδύσεις.
Τρίτον, ανάλογη αποφασιστικότητα θα πρέπει η κυβέρνηση να δείξει και στην περίπτωση των 400 Τοπικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ), που αφορούν 300.000 αγρότες, το 70% του συνόλου, και διαχειρίζονται έργα άρδευσης σε τοπικό επίπεδο, διανέμοντας νερό για το πότισμα των καλλιεργειών.
Τέταρτον, να προωθηθούν εγκαίρως έργα αφαλάτωσης, αφού στην Ελλάδα -και γενικότερα στη Μεσόγειο- όλοι οι ειδικοί αναγνωρίζουν ότι σε αυτή τη μέθοδο βρίσκεται η οριστική απάντηση για την επάρκεια γλυκού και πόσιμου ύδατος. Πρόκειται για ακριβή τεχνολογία και γι’ αυτό θα πρέπει να ξεκινήσει εγκαίρως ο προγραμματισμός των σχετικών επενδύσεων, για την υλοποίηση των οποίων πιθανότατα θα απαιτηθούν και ιδιωτικά κεφάλαια.
Στην Ελλάδα, όπου όλα τα δημόσια ζητήματα είναι δύσκολα, επειδή σκοντάφτουν στα ιδιωτικά -μεγάλα και μικρά- συμφέροντα, η υπόθεση του νερού ενδέχεται να δοκιμάσει τις αντοχές του συστήματος. Στην Ελλάδα του… περίπου, του… θα δούμε και των αέναων εκκρεμοτήτων, τίποτα δεν είναι εύκολο. Μόνο που η υπόθεση του νερού δεν είναι σαν καμία άλλη. Στη χώρα που είναι δεύτερη σε κατά κεφαλήν κατανάλωση νερού, ελάχιστα πίσω από τις ΗΠΑ, και η οποία συγχρόνως είναι 19η στη λίστα με τις πιο επικίνδυνες για λειψυδρία περιοχές του πλανήτη, εάν δεν υπάρξει επί του θέματος εδώ και τώρα ένα επαναστατικό και δημιουργικό σοκ, τα… ξεμπερδέματα θα είναι άσχημα. Διότι, όπως είπε σε δηλώσεις του που δημοσιεύθηκαν χθες ο επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΠΑΣΟΚ και πρώην υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθηγητής Γιάννης Μανιάτης «το πρόβλημα του νερού για τη χώρα είναι αυτής της δεκαετίας, όχι της επόμενης».
ΥΓ. Οι παλαιότεροι θυμούνται (;) τις περιπέτειες της Θεσσαλονίκης με τη λειψυδρία και τις ατελείωτες διακοπές νερού τα καλοκαίρια στις δεκαετίες του 1970 και του 1980. Όταν ένα απλό ντουζάκι -όπως θα λέγαμε σήμερα- γινόταν στις 2 και στις 3 τα ξημερώματα, διότι εκείνη την ώρα ερχόταν το νερό. Πραγματικός εφιάλτης και σχεδόν πλήρης ανατροπή της καθημερινότητας, άσχετο εάν τότε η συγκεκριμένη συνήθεια δεν ήταν καθημερινή. Το πρόβλημα λύθηκε αρχικά με την Αραβησσό και στη συνέχεια -κατά κάποιο τρόπο μόνιμα- με τον Αλιάκμονα.
*Γράφει ο Γιώργος Μητράκης στη voria.gr
