Έφυγε από τη ζωή ένας παλιός συνεργάτης του περιοδικού Κυττάρο Ιερισσού και μία σημαντική προσωπικότητα με καταγωγή από την Ιερισσό, ο Αστέριος Κεφαλάς. Κορυφαίος επιστήμονας και καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Georgia των ΗΠΑ έχει στο βιογραφικό του σημαντικό συγγραφικό και επιστημονικό έργο. Ας θυμηθούμε ένα παλιό του άρθρο που έστειλε στο περιοδικό Κυττάρο Ιερισσού.
Τα πράγματα που φεύγουν για πάντα – το τέλος της προσωπικής εργασίας η αγγαρείας
Κείμενο: Αστέριος “Τσέλιους – Διαμαντής” Κεφαλάς
“Εκείνα τα χρόνια, όταν ήμασταν παιδιά, οι γονείς μας έπρεπε κάθε χρόνο να προσφέρουν προσωπική εργασία στην κοινότητα. Κάθε οικογένεια έπρεπε να εργαστεί 10 περίπου μέρες το χρόνο χωρίς αμοιβή. Αυτή η εργασία, που λεγόταν «αγγαρεία», είχε να κάνει με το καθάρισμα των δρόμων, των χαντακιών, δεντροφυτειών, κτλ. Ο σκοπός, όπως φαινόταν από τα χαρτιά, ήταν να κρατάει ο κόσμος το χωριό καθαρό. Είμαι της γνώμης όμως ότι το απώτερο αποτέλεσμα που πετυχαίνεται ήταν η διασύνδεση του ανθρώπου με τη γη. Φυσικά εκείνα τα χρόνια οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού ήταν ήδη συνδεδεμένοι με τη γη. Μόνο ένα 10 % των κατοίκων του χωριού, το πολύ, δεν είχαν μια «σποριά καλαμποκιάς» ή «καναδυό αχλαδούδες, αμυγδαλούδες ή ελιούδες.» Αυτοί ήταν οι μαγαζάτορες, που στην Ιερισσό ήταν οι πρόσφυγες που είχαν έλθει από τη Μικρασία και που τους είχαν δώσει κλήρο «στου Ξεροπουτάμ’.» Του Ξερουπουτάμ’ ήταν κάθε άλλο παρά ξηρό. Ήταν ένα τεράστιο έλος, ένας παράδεισος για τα κουνούπια. Οι λίγοι πρόσφυγες που επιβίωσαν απο την ελονοσία κατέφυγαν στην Ιερισσό και στου Πρόβλακα ή τα Νέα Ρόδα, όπως ονομάστηκε το νέο χωριό που έγινε για να στεγάσει τους πρόσφυγες. Το «Πρόβλακας» προέρχεται από το «προ του αύλακα» και ο αύλακας είναι η διώρυγα του Ξέρξη. Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα οι κάτοικοι απόκτησαν το δικαίωμα εξαγοράς της αγγαρείας. Πρώτα οι πλούσιοι και μετά όλοι σχεδόν οι κάτοικοι εξαγόρασαν την αγγαρεία. Η κοινότητα μάζευε τα χρήματα και προσλάμβανε μισθωτούς που έκαναν την δουλειά, που ήταν το καθήκον του κάθε πολίτη.
Το μεγάλο παράδοξο της σημερινής κοινωνίας είναι ότι, όπως δήλωσε ο 100χρονος φιλόσοφος Charles Hartshorne, «Ζούμε σε μια εποχή που όλα έχουν εξηγηθεί. Η πρόκληση σήμερα είναι να μάθει κανείς ποιές δηλώσεις να αρνηθεί.» Απ ́ ό,τι καταλαβαίνω εγώ, ο σημερινός άνθρωπος ενστερνίζεται πολύ γρήγορα ιδέες που του επιτρέπουν να ελαχιστοποιήσει την αλληλεπίδραση με τη φύση. Ό,τι έχει να κάνει με την ξηρά και τη θάλασσα, και τους διάφορους οργανισμούς της γης, όπως τα ζώα, σαν μέσο εξασφάλισης της επιβίωσης του ανθρώπου, απορρίπτεται. Στην αναζήτηση των λόγων αυτής της απόρριψης έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο κύριος λόγος φαίνεται να είναι ότι η φύση δεν μπορεί να ξεγελαστεί. Οπωσδήποτε ο άνθρωπος μπορεί για ένα μικρό χρονικό διάστημα και για ένα μέρος της φύσης να επιβάλει τη θέλησή του, αλλά αργά ή γρήγορα, και συνήθως γρήγορα, η φύση θα έχει την τελική χαριστική βολή. Στη θεωρία συστημάτων λέμε ότι η φύση είναι η «αμετάβλητη.»
Ο σημερινός νέος δεν μπορεί να καταλάβει τη σημασία αυτής της «αμετάβλητης» γιατί δεν έχει την προσωπική εμπειρία. Όταν εγώ ήμουν στη ηλικία του γιου μου ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια της ελευθερίας μου ήταν τα Ζώα. Ό,τι σχέδια θα έκανα για τη μέρα μου ξεκινούσαν από τα ζώα. Το χειμώνα θα έπρεπε κάθε πρωί να κάνω το τριαντάλεπτο ταξιδάκι στη Σταυρακιού. Πρώτα ήταν το «ξιάρσμα,» δηλαδή το καθάρισμα των «βνιών.» Μετά ερχόταν το «πότσμα.» Τελικά ερχόταν το «τάισμα.» Αυτός ο κύκλος «ξίαρσμα-πότσμα-τάισμα-ξιάρσμα» επαναλαμβανόταν κάθε μέρα και μερικές μέρες δυο φορές: μια το πρωί και μια το βράδυ. Εγώ, ο άνθρωπος, είμαι ο υπηρέτης της φύσης. Οι φυσιολογικές ανάγκες των ζώων και οι καιρικές ιδιοσυγκρασίες της φύσης οργάνωναν τη ζωή μου. Οι δικές μου κοινωνικές ανάγκες ήταν δευτερεύουσες. Πρώτα τα ζώα και μετά εγώ!!! Για φαντάσου τη ντροπή να αναγκαστείς να εγκαταλείψεις το πάρτι πάνω στο φούντο του και να πας να φροντίσεις τα ζώα.
Σήμερα η φύση έχει νικηθεί. Ένα 2% του πληθυσμού που ασχολείται με τη γεωργία παράγει αρκετή τροφή για όλους μας. Η παραγωγή κρέατος, ψαριών και λαχανικών έχει βιομηχανοποιηθεί. Τα Κομπιούτερ ρυθμίζουν το ολόκληρο κύκλωμα «ξίαρσμα-πότσμα-τάισμα-ξιάρσμα». Στην Ιερισσό υπάρχουν 3-4 κοπάδια χάρις στις πριμοδοτήσεις της ΕΕ και στη θέληση των γειτόνων μας να δουλέψουν στα ζώα. Πολύ σύντομα θα εξαφανιστούν κι’ αυτά. Θεωρητικά όλα γίνονται για το καλό μας. Όλα αποσκοπούν στη διευκόλυνση της ζωής μας. Αναρωτιέμαι όμως μήπως κάνουμε τη ζωή μας πολύ εύκολη; Είναι άραγε καλό να μην έχει κανείς «αμετάβλητες» στη ζωή του πέρα από τον θάνατο; Είναι καλό να προστατεύεται ο άνθρωπος για το πρώτο 1/3 της ζωής του; Μήπως θα ήταν καλύτερα για τους νέους να ξυπνούν στις 7 το πρωί και όχι στις 12 το μεσημέρι; Μήπως θα ήταν καλύτερα να αγοράζουν στα παιδιά οι γονείς ζώα αντί για αυτοκίνητα; Ο γιος μου και η φίλη του αγόρασαν ένα σκυλάκι. Μετά από ένα μήνα μας έστειλαν μια φωτογραφία και μια κάρτα που έλεγε: το σκυλάκι μας δίδαξε πολλή πειθαρχία!
Είμαι σίγουρος η μακαρίτισσα η γιαγιά του θα έλεγε «χαλάλ’ στα 200 δολάρια που πλήρουσαν για του σκλί! Θα τ’ζ βαν σι δρόμου”.
Φωτογραφίες από το αρχείο του Κυττάρου Ιερισσού
