Mια κατάδυση στη σκοτεινή πλευρά των Ολυμπιακών Αγώνων που έγινε πλατφόρµα για διαφωνίες, µποϊκοτάζ και τροµοκρατικές επιθέσεις µε απώτερο στόχο την πολιτική ίντριγκα
Στο Olympic Charter (που στα ελληνικά έχει τον περίπλοκο τίτλο Ολυµπιακός Κατασταστικός Χάρτης του Κινήµατος) η διατύπωση είναι ξεκάθαρη: «Κανενός είδους εκδήλωση ή πολιτική, θρησκευτική ή φυλετική προπαγάνδα δεν επιτρέπεται στους ολυµπιακούς χώρους». Κι όµως, οι πολιτικές διαµαρτυρίες, οι αγώνες για τα πολιτικά δικαιώµατα και οι διπλωµατικές ίντριγκες είναι αναπόσπαστο κοµµάτι των Αγώνων. «Από το 1908 και τους Ολυµπιακούς του Λονδίνου ξεκινά αυτή η ιστορία, όταν οι Αµερικάνοι αρνήθηκαν να χαµηλώσουν τη σηµαία τους την ώρα που περνούσαν µπροστά από τον βασιλιά Εδουάρδο της Αγγλίας. Λίγο-πολύ, πάντα υπήρχε ένα πλαίσιο στο οποίο γίνονταν διάφορες πολιτικές ανακατωσούρες» διευκρινίζει ο Τάσος Παπαθεοδώρου, δηµοσιογράφος του «Εθνους» που έχει καλύψει όλους τους Ολυµπιακούς Αγώνες από το 1988 και µετά.
Στη σκιά του πολέµου
Το 1936 οι Ολυµπιακοί έγιναν στο Βερολίνο. Η απόφαση να φιλοξενήσει το Βερολίνο τους Ολυµπιακούς είχε ληφθεί το 1931, δηλαδή πριν από την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Οι Αγώνες ήταν µια πρώτης τάξεως ευκαιρία για το Χίτλερ να αναδείξει τη δύναµη του γερµανικού έθνους. Οι ναζί παρουσίασαν ένα ολοκαίνουργιο εντυπωσιακό στάδιο χωρητικότητας 100.000 ατόµων και προσπάθησαν να δώσουν και έµπρακτα µαθήµατα προπαγάνδας: έδωσαν µεγάλη έµφαση στην τεχνολογία φτιάχνοντας από κλειστό κύκλωµα τηλεόρασης µέχρι ένα σύστηµα που µπορούσε να µεταδώσει τους Ολυµπιακούς ραδιοφωνικά σε 41 χώρες. Η καλύτερη προπαγάνδα, βέβαια, ήταν η ταινία «Oλύµπια» που γύρισε η Λένι Ρίφενσταλ µε θέµα τους Ολυµπιακούς: Με προϋπολογισµό 7 εκατ. δολάρια, η αµφιλεγόµενη ταινία θεωρείται ένα από τα κινηµατογραφικά αριστουργήµατα του 20ού αιώνα. Ο Χίτλερ προκάλεσε διεθνές σκάνδαλο όταν ζήτησε να µη συµµετάσχουν εβραίοι ή µαύροι αθλητές αλλά αναγκάστηκε να υποχωρήσει όταν πολλές οµάδες απείλησαν να µποϊκοτάρουν τους Αγώνες. Για το ναζιστικό καθεστώς οι Αγώνες ήταν µια λαµπρή ευκαιρία να αποδειχτεί η φυλετική ανωτερότητά τους, µόνο που δυστυχώς για αυτούς ο µαύρος Τζέσε Οουενς κέρδισε 4 χρυσά µετάλλια…
Οι πρώτοι µεταπολεµικοί Ολυµπιακοί έγιναν στο Λονδίνο το 1948 µέσα σε κλίµα απόλυτης φτώχειας. Συµφωνήθηκε µάλιστα ότι οι συµµετέχοντες θα έφερναν το δικό τους φαγητό γιατί η Βρετανία δεν µπορούσε να αντεπεξέλθει οικονοµικά στη σίτιση των αθλητών. Οπως και µετά τον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο δεν προσκλήθηκαν οι χαµένοι του πολέµου, η Γερµανία και η Ιαπωνία, ενώ ο Ψυχρός Πόλεµος είχε µόλις ξεκινήσει – η τσεχοσλοβάκα προπονήτρια Μαρί Προβαζνίκοβα αυτοµόλησε και αρνήθηκε να επιστρέψει στη χώρα της, µιλώντας για «έλλειψη ελευθερίας». Το κλίµα πόλωσης εντάθηκε το 1952 στο Eλσίνκι. Η Σοβιετική Ενωση συµµετείχε στη διοργάνωση για πρώτη φορά έπειτα από 40 χρόνια, οι αθλητές της όµως δεν έµειναν στο Ολυµπιακό χωριό, αλλά αποµονωµένοι σε δικές τους εγκαταστάσεις. Το 1956 στη Μελβούρνη οι εντάσεις αυξήθηκαν ακόµη περισσότερο ενώ ξεκίνησαν και τα µποϊκοτάζ που έγιναν συνηθισµένο φαινόµενο στους Ολυµπιακούς Αγώνες για πολλά χρόνια. Το 1956 ήταν ίσως οι µόνοι Ολυµπιακοί που υπήρξε τριπλό µποϊκοτάζ: Η Κίνα δεν συµµετείχαν επειδή συµµετείχε η Ταϊβάν, η Αίγυπτος, το Ιράκ και ο Λίβανος αποσύρθηκαν για να διαµαρτυρηθούν για την εισβολή του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ ή Ισπανία, η Ελβετία και η Ολλανδία µποϊκοτάρησαν τους Αγώνες διαµαρτυρόµενες για την εισβολή της Σοβιετικής Ενωσης στην Ουγγαρία.
Τhe times they are a’ changing
Το 1968 που οι Αγώνες έγιναν στο Μεξικό ήταν µια χρονιά που άλλαξε τον κόσµο δολοφονήθηκαν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ αλλά και ο Ρόµπερτ Κένεντι, ενώ στο Παρίσι ζούσαν τον δικό τους Μάη. Οι φοιτητικές διαµαρτυρίες συγκλόνιζαν Αµερική και Ευρώπη µε φόντο τον πόλεµο του Βιετνάµ, την ίδια ώρα που οι Αφροαµερικανοί πάλευαν να κερδίσουν τα κοινωνικά και πολιτικά τους δικαιώµατα. Στην απονοµή για τον αγώνα των 200 µέτρων ο Τόµι Σµιθ και ο Τζον Κάρλος, που είχαν κερδίσει το χρυσό και το χάλκινο µετάλλιο αντίστοιχα, σήκωσαν τη γροθιά τους φορώντας ένα µαύρο γάντι ήταν η χαρακτηριστική χειρονοµία του κινήµατος των Μαύρων Πανθήρων. O ολυµπιονίκης της ελληνορωµαϊκής πάλης Πέτρος Γαλακτόπουλος περιγράφει την αντίδραση του κόσµου τη στιγµή που οι δύο αθλητές σήκωσαν τις γροθιές τους: «Τους είδαµε ξαφνικά πάνω στο βάθρο να σηκώνουν τα µαύρα γάντια. Ηταν την ώρα του αµερικανικού εθνικού ύµνου. Κανείς δεν έκανε τίποτα γιατί ήταν όλοι αποσβολωµένοι. Μετά βέβαια έγινε της τρελής, ο κόσµος ήταν υπέρ τους». Παρ’ όλα αυτά οι δύο αθλητές αποβλήθηκαν από την οµάδα τους και από τους Ολυµπιακούς πήρε χρόνια για να αναγνωριστεί η πράξη τους ως µια γενναία χειρονοµία.
Οι «Μαύροι» Ολυµπιακοί
Το 1972 στους Ολυµπιακούς Αγώνες του Μονάχου έγινε η πρώτη τροµοκρατική ενέργεια στην ιστορία των Αγώνων. Οκτώ Παλαιστίνιοι µπήκαν στο Ολυµπιακό χωριό, σκότωσαν δύο Ισραηλινούς και πήραν άλλους 11 οµήρους το αίτηµά τους ήταν να απελευθερωθούν 200 φυλακισµένοι Παλαιστίνιοι στο Ισραήλ. Ο Πέτρος Γαλακτόπουλος θυµάται τι συνέβη εκείνη την ηµέρα στο ολυµπιακό χωριό: «Ηταν η δεύτερη µέρα των Αγώνων. Κατά τις 7.00 το πρωί είδαµε στρατό κι αστυνοµία. Μάθαµε ότι Παλαιστίνιοι είχαν καταλάβει το κτίριο που διέµενε η ισραηλινή οµάδα. Το απόγευµα, στις 6.00, εγκατέλειψαν το Χωριό και επιβιβάστηκαν σε δύο στρατιωτικά φορτηγά. Το βράδυ µάθαµε πια ότι είχαν σκοτωθεί όλοι. Ηµουν µε τον Στέλιο Μυγιάκη και λέω “τώρα τι κάνουµε;”. Πήραµε τον Βασίλη Παπαγεωργόπουλο, τον µετέπειτα δήµαρχο Θεσσαλονίκης και µας έστειλε ένα ηλεκτρόφωνο µε Καζαντζίδη και ∆ιονυσίου και ακούγαµε πολλές ώρες µουσική για να ξεφύγουµε».
Μποϊκοτάζ για όλους
Ο Ψυχρός Πόλεµος αλλά και το απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική οδήγησαν σε µια σειρά απανωτών µποϊκοτάζ από το 1976 µέχρι το 1988. Το 1976, 30 αφρικανικές χώρες αποφάσισαν να µποϊκοτάρουν τους Αγώνες στο Μόντρεαλ ως διαµαρτυρία για τη συµµετοχή της Νέας Ζηλανδίας της οποίας η οµάδα ράγκµπι είχε αναµετρηθεί µε την οµάδα της Νότιας Αφρικής. Το 1980, στους περίφηµους Ολυµπιακούς της Μόσχας, τα πράγµατα χειροτέρεψαν. Εξήντα χώρες ανάµεσα τους η Γερµανία και η Ιαπωνία δεν συµµετείχαν σε ένδειξη διαµαρτυρίας για την εισβολή της Σοβιετικής Ενωσης στο Αφγανιστάν. Σε αντίποινα, το 1984 που οι Ολυµπιακοί Αγώνες έγιναν στο Λος Αντζελες, καµία από τις χώρες του ανατολικού µπλοκ δεν έλαβε µέρος εκτός από τη Ρουµανία τα έξοδα της οποίας µάλιστα πληρώθηκαν εξολοκλήρου από τους Αµερικανούς. Οι Ολυµπιακοί της Σεούλ το 1988 ήταν οι τελευταίοι Ολυµπιακοί µε οργανωµένο µποϊκοτάζ η Βόρεια Κορεα, η Αιθιοπία, η Νικαράγουα και η Κούβα αρνήθηκαν να συµµετάσχουν.
Η πρώτη ολυµπιακή βόµβα
Η τελευταία τροµοκρατική ενέργεια σε Ολυµπιακούς Αγώνες συνέβη στην Ατλάντα το 1996, όταν τοποθετήθηκε βόµβα στο ολυµπιακό πάρκο. Ο απολογισµός ήταν τραγικός δύο νεκροί και 110 τραυµατίες. Ο Τάσος Παπαθεοδώρου ήταν εκεί: «Μόλις είχε κερδίσει ο Πύρρος ∆ήµας. Ηµασταν οι δυο µας και µιλούσαµε στο πλαίσιο µιας συνέντευξης. Οταν βγήκαµε έξω να κάνουµε τη φωτογράφιση είδα νοσοκοµειακά και ανθρώπους µε αίµατα να τρέχουν έντροµοι και πανικόβλητοι. Ενώ είχε υπάρξει προειδοποιητικό τηλεφώνηµα ο δράστης είχε πει απλώς ότι η βόµβα βρίσκεται “στο ολυµπιακό πάρκο, αόριστα, οπότε ψάχνανε για ώρα να βρουν που ακριβώς ήταν ο εκρηκτικός µηχανισµός, χωρίς αποτέλεσµα τελικά. Περάσαµε έπειτα από εκεί και ήταν όλη η πλατεία µέσα στα αίµατα. Ηταν ένα σοκαριστικό θέαµα και ένα µεγάλο πλήγµα για τους ίδιους τους Αµερικάνους γιατί διαφήµιζαν τα µέτρα ασφάλειάς τους».
Οι Ολυµπιακοί µετά την Ατλάντα είναι σίγουρα λιγότερο πολιτικοί σε σχέση µε περασµένες δεκαετίες αν και οι πολιτικές διαµάχες µε φόντο τους Αγώνες δεν λείπουν. Οι Ολυµπιακοί του Πεκίνου παραδείγµατος χάριν συζητήθηκαν ιδιαίτερα λόγω της πολιτικής της κινεζικής κυβέρνησης στο θέµα των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, ενώ εν όψει των Ολυµπιακών του Λονδίνου συζητιέται έντονα αν θα πρέπει να συµµετάσχει η Συρία. Ενώ οι αθλητές της Συρίας µπορούν να µετακινηθούν, κανένας σύριος αξιωµατούχος δεν µπορεί να ταξιδέψει οπουδήποτε στην Ευρώπη λόγω του εµπάργκο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Θα είναι ενδιαφέρον να δούµε τι υποδοχής θα τύχουν οι σύριοι αθλητές σε αυτούς τους Ολυµπιακούς και φυσικά οι Ελληνες, για τελείως όµως διαφορετικούς λόγους. Ας µην ξεχνάµε ότι η Ελλάδα έχει ένα µοναδικό παγκόσµιο ρεκόρ είναι µαζί µε την Αυστραλία η µόνη χώρα που έχει συµµετάσχει σε όλους τους σύγχρονους Ολυµπιακούς.
από tovima.gr
