Ενα απολίθωμα αλλάζει την ιστορία μας

Εντοπίστηκε νέο είδος αυστραλοπιθήκου που ίσως είναι άμεσος πρόγονος του ανθρώπινου είδους

Πριν από σχεδόν δύο εκατομμύρια χρόνια, μια γυναίκα και ένα παιδί είχαν την ατυχία να πέσουν σε μια υπόγεια σπηλιά, στην οποία ανακαλύφθηκαν προ ετών οι σκελετοί τους. Η προσεκτική ανάλυση των ευρημάτων υποδεικνύει τώρα ότι το νέο είδος, με την ονομασία Australopithecus sediba, ίσως ήταν άμεσος πρόγονος του Homo erectus αλλά και του σύγχρονου ανθρώπου. Τα αρχαία οστά είχαν βρεθεί σε μια υπόγεια σπηλιά στη Μάλαπα της Νοτίου Αφρικής, περίπου 40 χιλιόμετρα από το Γιοχάνεσμπουργκ, μια περιοχή εξαιρετικά πλούσια σε απολιθώματα. Η ανακάλυψή τους είχε δημοσιοποιηθεί πέρυσι, ωστόσο οι πρώτες λεπτομερείς αναλύσεις της ανατομίας τους παρουσιάζονται τώρα σε μια σειρά δημοσιεύσεων στο Science.

Μεταβατικό είδος

Οι παλαιοανθρωπολόγοι και οι εξελικτικοί βιολόγοι απεχθάνονται τον όρο «χαμένος κρίκος της εξέλιξης» και προτιμούν το πιο μετριοπαθές «μεταβατικό είδος» ή «ενδιάμεση μορφή». Και αυτό ακριβώς φαίνεται ότι ήταν ο Australopithecus sediba, όνομα που σημαίνει «νότιος πίθηκος της νερομάνας»: τα ανατομικά χαρακτηριστικά του βρίσκονται κάπου ανάμεσα στον πίθηκο και τον άνθρωπο.

Τα ευρήματα χρονολογήθηκαν στα 1,78 έως 1,95 εκατομμύρια χρόνια, είναι δηλαδή γύρω στο ένα εκατομμύριο χρόνια νεότερα από τη «Λούσι», το διάσημο εκπρόσωπο του είδους Australopithecus afarensis. Η ανάλυση των οστών του χεριού δείχνει ότι τα δάχτυλα ήταν καμπυλωτά, προσαρμοσμένα σε μια ζωή στα δέντρα, ο αντίχειρας όμως έμοιαζε με τον αντιτακτό αντίχειρα του Homo sapiens και πιθανώς επέτρεπε τη χρήση εργαλείων. Παρόμοια είναι η εικόνα που δίνουν τα οστά του κάτω άκρου: το πέλμα ήταν προσαρμοσμένο στη δενδρόβια ζωή, είχε όμως και καμάρα, ένα χαρακτηριστικό που υποδεικνύει δίποδη βάδιση.

Μεταβατικά χαρακτηριστικά εμφανίζει επίσης ο εγκέφαλος, που είχε μικρό μέγεθος, περίπου όσο στους χιμπατζήδες, εμφάνιζε όμως διόγκωση στις περιοχές πίσω και πάνω από τα μάτια, οι οποίες είναι ιδιαίτερα μεγάλες στο σύγχρονο άνθρωπο.

Επιστροφή στη Νότιο Αφρική

Οι παρατηρήσεις αυτές αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο ο A.sediba να ήταν άμεσος πρόγονος του Homo erectus, ο οποίος εμφανίστηκε πριν από περίπου 1,8 εκατ. χρόνια. Και αν ο Homo erectus ήταν πράγματι άμεσος πρόγονος του Homo sapiens, ο Australopithecus sediba θα πρέπει να αναγνωριστεί ως προπάππους μας. Κανείς βέβαια δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο να ανήκε ο Australopithecus sediba σε κάποιο συγγενικό, αλλά διαφορετικό εξελικτικό παρακλάδι. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αναγνωριστεί ως μακρινός μας ξάδελφος, ο οποίος όμως δίνει μια εικόνα για τα μεταβατικά στάδια της ανθρώπινης εξέλιξης.

Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν εξάλλου ότι το γενεαλογικό δέντρο του ανθρώπου είχε πολλά και ποικίλα παρακλάδια, πολλά από τα οποία παραμένουν άγνωστα ακόμα και σήμερα. Σε κάθε περίπτωση, η ανακάλυψη του Australopithecus sediba θα δώσει πιθανότατα νέα τροπή στις μελέτες των παλαιοανθρωπολόγων. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, η περιοχή της Αιθιοπίας θεωρείτο το πιθανότερο λίκνο του ανθρώπινου είδους. Τα νέα ευρήματα αναμένεται τώρα να επαναφέρουν το ενδιαφέρον των επιστημόνων στη Νότιο Αφρική, ως το πιθανότερο μέρος στο οποίο οι πίθηκοι έγιναν άνθρωποι.

από tovima.gr