“Έχει αξία να επισκεφθούμε τον εκτεθειμένο αρχιτεκτονικό κόσμο του Κωνσταντίνου Δεκαβάλλα γιατί συμπυκνώνει ένα παράδειγμα που εκλείπει: την αφοσίωση στην αρχιτεκτονική ως κοινωνική τέχνη η οποία υπηρετεί τον άνθρωπο και συνομιλεί με τη φύση. Το ήθος των αρχιτεκτόνων του μοντέρνου κινήματος, που δεν ήταν, όπως προσφυώς έχει παρατηρήσει ο Γιάννης Τσιώμης, “μικροεστέτ του χώρου” αλλά δημιουργοί μιας αρχιτεκτονικής στρατευμένης στα προβλήματα του μεγάλου αριθμού, συναντήθηκε με το προσωπικό ήθος του Δεκαβάλλα. Εκείνος δεν σκόπευε να αναλώσει τη ζωή του σε προβολή, ανταγωνισμούς και κοσμικότητες αλλά στη δημιουργία ενός αρχιτεκτονικού σύμπαντος που είχε το χάρισμα να το γεννά μέσα από τα απαράμιλλα σκίτσα του και ταυτόχρονα να το προσεγγίζει κατασκευαστικά σαν να ήταν ο ίδιος μάστορας.
Όπως μας πληροφορεί ο Δημήτρης Φιλιππίδης, αποφοίτησε από το Πολυτεχνείο το 1948, έζησε 5 χρόνια στο εξωτερικό (1951-56) αρχικά με υποτροφία για σπουδές στην Αμερική (Πανεπιστήμιο Columbia, Νέα Υόρκη, Master αρχιτεκτονικής, 1953), μετά για να εργαστεί στο ίδιο μέρος σε έρευνες και επαγγελματικά (1953-55) και κατόπιν στο Λονδίνο, πάλι για σπουδές στο University College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (Certificate Πολεοδομίας, 1956).
Ο φαινομενικά χαώδης κόσμος του Κωνσταντίνου Δεκαβάλλα συντίθεται από στέρεες γνώσεις, τις οποίες οφείλει στις σπουδές και τα ταξίδια του, στο διάβασμα, στην αγάπη του για τις τέχνες και τα γράμματα και στη συνολική καλλιέργειά του. Διέθετε πάντα την έμφυτη περιέργεια ενός παιδιού, την αθωότητα της πρώτης ματιάς και τον ενθουσιασμό της ανακάλυψης για τα πράγματα. Η ευρυμάθειά του προέκυψε από μια βαθιά εσωτερική ανάγκη.
….>>>Όπως σκιτσάρει ένα ανθοδοχείο στην άκρη ενός καθιστικού για να συλλάβει τον χώρο, έτσι σκιτσάρισε το Παλάτι των Δόγηδων στη Βενετία ή τον Παρθενώνα για να κατανοήσει τα μεγάλα έργα του παγκόσμιου πολιτισμού.
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, μετά τις σπουδές και την εργασία στο εξωτερικό, εργάστηκε στην ανοικοδόμηση της Σαντορίνης, επικεφαλής μιας ομάδας αρχιτεκτόνων, επισκευάζοντας κατοικίες και εκκλησίες, κτίζοντας νέες κατοικίες, σχολεία, αγορές και κοινοτικά καταστήματα. Εδώ, σ’ ένα τόπο με μοναδικό φυσικό περιβάλλον και έντονο αρχιτεκτονικό φορτίο, διαμόρφωσε τις βασικές κατευθύνσεις της αρχιτεκτονικής του. Ενσωμάτωσε τα διδάγματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής στη μοντέρνα επεξεργασία του χώρου, συνθέτοντας τα κοινά τους νοήματα: την προσήλωση στα φυσικά δεδομένα της τοποθεσίας, την πλοκή του ανοιχτού με τον κλειστό χώρο, την οικονομία στη σύνθεση και την ύλη, την ενότητα μορφής και κατασκευής. Αυτές τις αρχές επεξεργάστηκε κυρίως στις κατοικίες του και τα ξενοδοχειακά συγκροτήματα.
Ο Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας υλοποίησε στο έργο του, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο έναντι άλλων σημαντικών αρχιτεκτόνων, την ελεύθερη κάτοψη και την αλληλουχία των κλειστών με τους υπαίθριους χώρους. Ήδη από την εποχή της Αμερικής μετείχε στο έργο μιας ερευνητικής ομάδας με τίτλο “Climate and Form”, με σκοπό την αναζήτηση αρχιτεκτονικών μορφών που προκύπτουν από την επίλυση προβλημάτων φυσικού αερισμού και φωτισμού των κτιρίων. Με σημερινούς όρους η αρχιτεκτονική του είναι βιοκλιματική: ηλιασμός-ηλιοπροστασία, δροσισμός, αερισμός με φυσικά μέσα. Έτσι σχεδίασε υπέροχες πέργκολες, σκιερές αυλές και μεγάλα ανοίγματα, πάντα προφυλαγμένα, που επιτρέπουν στον ήλιο και τον άνεμο να διαπερνούν το κτίριο και να το ανανεώνουν.
Από το 1960 ως το 1969 εργάστηκε στην Εθνική Τράπεζα και πραγματοποίησε αξιόλογα έργα για τη στέγαση των γραφείων της. Θυμάμαι πάντα την ευχάριστη έκπληξη που δοκίμασα όταν, περπατώντας πολλά χρόνια πριν στην παραμορφωμένη από την ανοικοδόμηση πόλη του Αγίου Νικολάου, έπεσα πάνω στην Εθνική Τράπεζα, έργο του Δεκαβάλλα. Ακόμα κρατώ τις φωτογραφίες που έβγαλα τότε ενθουσιασμένη.
Πολυπράγμων και ακάματος, ο Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας ευτύχησε να έχει ένα πολύ πλούσιο έργο, που διαβάζεται συνολικά γιατί, όπως ο ίδιος λέει, το συνέχουν κοινές βασικές ιδέες, οι οποίες μεταφέρονται και εμπλουτίζονται από το ένα έργο στο άλλο. Για μένα, όμως, υπάρχουν δυο πυκνά έργα μικρής κλίμακας -μανιφέστα της μοντέρνας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για το δικό του σπίτι στην Αίγινα και την προσθήκη στο ξενοδοχείο Brown στο ίδιο μέρος, που συμπυκνώνουν την αρχιτεκτονική γραφή του αρχιτέκτονα. Τα έργα αυτά αποτελούν υπόδειγμα ένταξης σύγχρονης αρχιτεκτονικής σε ιστορικό περιβάλλον και αλληλουχίας κλειστού και ανοιχτού χώρου. Μας διδάσκουν πως μπορεί μια απλή, σχεδόν φυσική, αρχιτεκτονική χειρονομία να εμπεριέχει τα πιο πλούσια νοήματα.
Ο Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας εργάστηκε και στη μεγάλη κλίμακα με πολεοδομικά και ρυθμιστικά σχέδια. Υποστήριξε την αρχιτεκτονική από όποια θέση κι αν βρέθηκε, από το ΔΣ του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων, που ήταν παρών και στη δικτατορία, από τις επιτροπές και τις υπεύθυνες θέσεις που ανέλαβε. Το 1980 ήρθε καθηγητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή ΕΜΠ. Βοηθοί τότε, γνωρίσαμε από κοντά τη βαθιά δημοκρατική συμπεριφορά του, τον σεβασμό στους φοιτητές και τους συνεργάτες του, τον χώρο που άφηνε σε όλους γύρω του, τα θερμά υποστηρικτικά του λόγια. Μας μιλούσε και ταυτόχρονα σκιτσάριζε ακατάπαυστα, όπως έκανε πάντα στη ζωή του.
Με την αφορμή της έκθεσης στο Μπενάκειο, ο Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας είπε δημόσια λίγα λόγια. Σχεδόν τίποτε για το έργο του, μόνο για την ανάγκη να προστατευτούν η αρχιτεκτονική και οι νέοι αρχιτέκτονες, υπενθυμίζοντας πάλι το ήθος που σπανίζει σήμερα στο δημόσιο βίο.
Ελένη Πορτάλιου”
Πηγή: www.epohi.gr,