Η Γιορτή της Παναγίας της Σκουπιώτισσας των Νέων Ρόδων το 1936

Πλάι στό χωριό μας (ii) ἐπεκτείνεται προκλητικότατα τὸ κατάφυτο ἀπὸ αἰωνόβια πλατάνια καὶ ἄλλα παχύσκια δένδρα στά ὁποία ξεκουράζεται ὁ κάθε διαβάτης, τὸ καταπράσινο λειβάδι, ποὺ κάθε χρόνο στίς 23 Αὐγούστου γίνεται ἡ πανήγυρις τῆς Παναγίας τῆς Φανερωμένης.

Ἑξαιρετικὼς ἐφέτος παρετηρήθη μεγάλη ἐπιτυχία, διότι ἀρκετὸς κόσμος ὅλων τῶν τάξεων συνέρρευσε στήν πανήγυρι, ἀπὸ ὅλα σχεδὸν τὰ χωριά τῆς Χαλκιδικῆς καὶ τῆς Θεσσαλονίκης, ἀφ’ ἑνὸς γιά νά θαυμάσῃ τὴν γραφικὴν τοποθεσίαν ἔνθα εὑρίσκεται ἡ Ἐκκλησία, ἀφ’ ἑτέρου νά προσκυνήσῃ τὴν θαυματουργὸν εἰκόνα τῆς Παναγίας ἥτις εἲναι ἔργον τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ἐφ’ ὅσον φέρει καὶ τὴν ἰδιόχειρον ὑπογραφὴν του καὶ ἐπικαλεσθῆ τὴν βοήθειάν της.

Πρὸ μιᾶς ἑβδομάδος οἱ προσκυνηταί τῶν διαφόρων χωρίων καὶ συνοικισμῶν κατέκλῃσαν τὸ χωριό μας τὸ ὁποῖον ἔλαβεν ὄψιν πόλεως. Ὅλα τὰ ξενοδοχεῖα ᾖσαν γεμάτα ἀπὸ κόσμου, δέν ὑπῆρχε μέρος κενόν. Τὸ πρωί τῆς παραμονῆς αἱ θάλασσαι τοῦ Στρυμονικοῦ ἀπὸ τη μιά μεριά καὶ τοῦ Συγγιτικοῦ κόλπου ἀπὸ τὴν ἄλλη, ᾖσαν γεμάται βενζινόπλοια καὶ βάρκες ποὺ κουβαλοῦσαν τοὺς προσκυνητάς. Τὰ αὐτοκίνητα ἐπίσης ᾖσαν κατάμεστα κι’αὐτὰ ἀπὸ τὰ μεσόγεια χωριά τῆς Χαλκιδικῆς γεμάτα ἀπὸ κόσμο. Ἀφ’ἑσπέρας ἀπὸ τῆς Παρασκευῆς εἶχον καταφθάσει ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκην διάφοροι πραγματευτάδες καὶ μικροπωληταί γιά νά ἑξασφαλήσουν θέσιν ἐγκαίρως.

Οἱ εὐλαβεῖς χριστιανοὶ μόλις κατέφθανον εἰσήρχοντο εἰς τὴν Ἐκκλησίαν γιά νά εἰδοῦν τὴν θαυματουργὸν εἰκόνα νά τὴν προσκυνήσουν καὶ νά κάμουν τὸν ἁγιασμὸν τὸν ὁποῖον εἶχον τάξει.

Ἀφ’ἑσπέρας ἔγινεν ἀγρυπνία μετὰ περιφορὰ τῆς εἰκόνος εἰς ἢν παρευρέθησαν οἱ κ. κ. εἰρηνοδίκης Ἱερισσοῦ Θ. Λάππας μετὰ τοῦ γραμματέως τοῦ Εἰρηνοδικείου Μ. Παπαγεωργίου, ὁ ἀστυνομικὸς Σταθμάρχης Ἱερισσοῦ Σταυρόπουλος μετὰ τῶν χωροφυλάκων τοῦ Σταθμοῦ καὶ πέντε στρατιωτῶν, ὁ τελωνοσταθμάρχης Ἱερισσοῦ κ. Μαργιούλης μετὰ τῆς οἰκογενείας του, ὁ μηχανικὸς ὑπηρεσίας σεισμοπαθῶν Α. Παπάζογλου, ὁ γραμματεὺς τῆς Κοινότητος Ἱερισσοῦ Χ. Παπακωνσταντίνου, ὁ πρόεδρος τῆς Κοινότητας Νέων Ρόδων Ι. Καλλίνικος μετὰ τῶν Κοινοτικῶν Συμβούλων καὶ τοῦ Γραμματέως, καὶ ὁ κ. Κωνσταντινομανωλάκης ὑπενωμοτάρχης τοῦ φυλακίου Νέων Ρόδων μετὰ τῶν δύο χωροφυλάκων.

Τὴν πρωίαν ἐγένετο πανηγυρικὴ λειτουργία χοροστατοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἱερισσοῦ καὶ Ἁγίου Ὅρους κ. κ. Σωκράτους, ὅστις ἐξῆρε τὸν πανηγυρικὸν τῆς ἡμέρας, μετὰ δύο ἱερέων καὶ δύο καλλιφώνων διακόνων ἐξ Ἁγίου Ὅρους. Μετὰ τὴν λῆξιν τῆς λειτουργίας ἤρχισαν οἱ Ἁγιασμοὶ μὲ τὴν θαυματουργὸν εἰκόνα. Κατὰ δεκάδας προσήρχοντο οἱ εὐλαβεῖς προσκηνηταί καὶ ἔκαμον ἁγιασμὸν βαστάζοντες τὴν εἰκόνα ἵνα λάβωσι τὴν ἰαματικήν αὐτῆς χάριν.

Ἐνίοτε ἡ εἰκὼν αὔτη ἐκινεῖτο χωρὶς τὴν θέλησιν τοῦ βαστάζοντος κτυποῦσα αὐτοὺς πότε εἰς τὸ μέτωπον καὶ πότε εἰς ὁλόκληρον τὸ σῶμα, πρὸς θαυμασμὸν τῶν πέριξ θεωμένων καὶ φόβῳ κατεχόντων προσκυνητῶν. Σὲ πολλοὺς ἡ εἰκὼν ἔδειξε τὰ θαύματά της τῶν ὁποίων τὰ ὀνόματα μὲ διαφεύγουν. Ἐκ τούτων ἀναφέρω μερικῶν τὰ ὀνόματα τῶν ὁποίων εἴχα κρατήσει σημείωσιν. Στήν κ. Ἐ. Καπάνταϊ ἐκ Πύργου, τὴν κ. Εὐαγ. Γλαράκη ἐκ Πύργου, τὴν κ. Πατρόζη ἐξ Ἀμμουλιανῆς, τὴν κ. Παγούρη ἐκ Ν. Ρόδων, τὴν κ. Ἀ. Ζήση ἐκ Νέων Ρόδων.

Μετὰ τὸ πέρας τῶν ἁγιασμῶν οἱ ὁποῖοι διήρκεσαν πέντε ὁλοκλήρους ὥρας, διενεμήθη εἰς ὅλους γενικῶς τοὺς προσκυνητάς φαγητόν, οἱ ὁποῖοι ἐκάθησαν ὑπὸ τάς πυκνὰς σκιὰς τῶν δένδρων καὶ ἔτρωγον μὲ μεγάλην ὄρεξιν.

Μετὰ τὸ φαγητὸν ἄναψε τὸ γλέντι. Ὑπὸ τοὺς ἤχους τῆς λαικῆς μουσικῆς ἐχόρεψαν ὅλοι σχεδὸν οἱ προσκυνηταί διαφόρους χορούς.

Ἅπαντες οἱ προσκυνηταί ἔμειναν κατευχαριστημένοι ἀπὸ τὴν πανήγυρίν μας ταύτην, ἡ δὲ διασκέδασις διήρκεσε μέχρι βαθείας νυκτός.

Εἰς ἄπαντας γενικῶς τοὺς προσκυνητάς οἱ ὁποῖοι διὰ τῆς παρουσίας των ἐτίμησαν τὴν πανήγυρίν μας εὐχόμεθα καὶ τοῦ χρόνου.

Ι. ΘΕΡΑΠΕΙΩΤΗΣ (iii)»

Και λίγα λόγια για την εικόνα των Νέων Ρόδων. 

Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Σκουπιώτισσας προέρχεται από το χωριό Σκοπιά ή Σκουπιά που βρίσκεται στη νήσο Αλώνι της θάλασσας του Μαρμαρά. Κατά τη Μικρασιατική καταστροφή το 1922 τη μετέφερε για να τη σώσει από τους Τούρκους η Σκουπιώτισσα Βασιλεία Τσακάλου Χατζηγεωργίου. Η μεταφορά της έγινε με το ιστιοφόρο «Άγιος Νικόλαος» των γνωστών Σκουπιανών καπεταναίων Κυριάκου Πριακωνά και Κωνσταντίνου Τσακάλου. Στην αρχή παρέδωσαν την εικόνα για φύλαξη στην εκκλησία «Ευαγγελισμός της Θεοτόκου» στον Μούδρο της Λήμνου, όπου ήταν και η πρώτη εγκατάσταση των συγχωριανών τους. Κατόπιν ενεργειών του Κυριάκου Ιωακείμ Πριακωνά (iv) και αίτησης που υπέβαλαν οι Σκουπιώτες των χωριών Νέων Ρόδων, Αμμουλιανής και Ουρανούπολης, μεταφέρθηκε οριστικά με το πλοίο του Κυρ. Πριακωνά «Άγιος Γεώργιος», στο χωριό των Νέων Ρόδων στις 9 Οκτωβρίου του 1933.

Η εικόνα είναι αμφιπρόσωπη με την Παναγία Οδηγήτρια και την Σταύρωση. Η ζωγραφική έγινε με αυγοτέμπερα απ’ ευθείας στο ξύλο και η σημερινή μορφή είναι επιζωγράφιση των αρχών του 19ου αιώνα πάνω σε προϋπάρχουσα ζωγραφιά που ανήκει στα βυζαντινά χρόνια. Ειδικοί την χρονολογούν στα τέλη του 14ου με αρχές του 15ου αιώνα(v) .

Η πολιτισμική ομάδα του «Κυττάρου Ιερισσού» εύχεται Χρόνια πολλά στο αδελφό προσφυγικό χωριό των Νέων Ρόδων.

i Η εικόνα μεταφέρθηκε από την Λήμνο και τοποθετήθηκε στον ενοριακό ναό των Νέων Ρόδων στις 9 Οκτωβρίου του 1933. Πιθανότατα το κείμενο που δημοσιεύουμε να είναι η πρώτη δημοσιευμένη περιγραφή της γιορτής των Νέων Ρόδων.

ii Η τοποθεσία αυτή είναι δεξιά της εθνικής οδού που περνά έξω από τον οικισμό των Νέων Ρόδων, πίσω από το σημερινό γήπεδο ποδοσφαίρου του χωριού.

iii Ο Ιωάννης Θεραπιώτης του Χρήστου ήταν γεννημένος στα Ρόδα της Μικράς Ασίας το 1911.

iv Από τότε η οικογένεια Πριακωνά φέρει με μεγάλη υπερηφάνεια την συμβολή της για την εγκατάσταση της εικόνας στα Νέα Ρόδα.

v IOAKEIM PAPAGGELOS- ANGELIKI STRATI, ΤΡΕΙΣ ΑΜΦΙΠΡΟΣΩΠΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΘΡΑΚΗ, Ἡ εἰκόνα τοῦ ἐνοριακοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Νικολάου καὶ Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου τῶν Nέων Ρόδων, 4th INTERNATIONAL SYMPOSIUM ON THRACIAN STUDIES, Byzantine Thrace Evidence and Remains, Komotini, 18-22 April 2007, σ. 598.

*Άρθρο του Χρήστου Καραστέργιου