Το Διαδίκτυο, οι νόμοι και η λασπολογία

Μια προσέγγιση στο ζήτημα των social media και των συστημάτων κοινωνικής δικτύωσης (social networking systems), είτε σε επίπεδο blogging είτε σε microblogging (facebook, twitter, tumblr κ.ά.), υποστηρίζει τη θεωρία των τριών διαφορετικών εαυτών που έχει ο καθένας μας.

Αυτόν που βλέπουμε εμείς σε εμάς, αυτόν που βλέπουν οι άλλοι σε εμάς και αυτόν που θέλουμε εμείς να βλέπουν οι άλλοι σε εμάς. Η εικονική ζωή, λοιπόν, στο Internet εξυπηρετεί, παρακάμπτοντας όλες τις τεχνικές δυσκολίες του παρελθόντος, και τους τρεις εαυτούς.

Αυτό δεν μπορεί να ρυθμιστεί με νόμους, καθώς η ίδια η φύση των συστημάτων κοινωνικής δικτύωσης προβλέπει αυτά να είναι ανοιχτά σε όλες τις πτυχές της κοινωνίας και να μεταφέρουν σε μια διαφορετική, από τεχνικής άποψης, πραγματικότητα την ίδια την ουσία της δημοκρατίας, όπως ισχύει και στον μη δικτυωμένο κόσμο. Και το ερώτημα που τίθεται είναι το κατά πόσον η επιτροπή που συνέστησε το υπουργείο Δικαιοσύνης είναι το καταλληλότερο εργαλείο για να αντιμετωπίσει την ανωνυμία, όπως λέει, των bloggers. Η λέξη «κουκουλοφόροι», την οποία χρησιμοποίησε ο υπουργός Δικαιοσύνης Μιλτ. Παπαϊωάννου, είναι δηλωτική μιας νοοτροπίας που αδυνατεί να αντιληφθεί τι συμβαίνει γύρω της.

Από το 2006, για παράδειγμα, όταν άρχισε να λειτουργεί το twitter, μέχρι σήμερα, υπάρχουν 145 εκατομμύρια λογαριασμοί χρηστών και καθημερινά αναρτώνται περίπου 90 εκατομμύρια tweets. Καθημερινά δημιουργούνται περισσότερα από 120.000 blogs παγκοσμίως, ενώ ο συνολικός τους αριθμός ξεπερνά τα 200 εκατομμύρια. Ενας ολόκληρος κόσμος που χωρά τους πάντες – και επώνυμους και ανώνυμους και νόμιμους και παράνομους. Γιατί να διαφέρει δηλαδή από τον πραγματικό κόσμο;

Το Internet έδωσε την ευκαιρία σε όλους να εκφράσουν τους εαυτούς τους γράφοντας. Να φτιάξει ο καθένας το δικό του Μέσο, της δικής του Ενημέρωσης, προς το δικό του κοινό, που δεν ορίζεται με τις παραδοσιακές μεθόδους.

Είναι αλήθεια, επίσης, ότι η ρομαντική εκδοχή των social media έχει πλέον παρέλθει, όπως και το αποκλειστικό προνόμιο των δημοσιογράφων να κάνουν μόνον αυτοί δημοσιογραφία. Η λεγόμενη «δημοσιογραφία των πολιτών» (citizen journalism), όπως αυτή εκφράζεται στη λεγόμενη μπλογκόσφαιρα, είναι μία ιδιαίτερα παρεξηγημένη έννοια. Τόσο για τους επαγγελματίες δημοσιογράφους των παραδοσιακών Μέσων, που νιώθουν να χάνουν την προνομιακή τους θέση στην κοινωνία, όσο και για όσους bloggers πιστεύουν ότι μηρυκάζοντας ανώνυμες, προσβλητικές και συνήθως ύποπτες φήμες, ασκούν ένα είδος κοινωνικά αποδεκτής δημοσιογραφίας.

Οχι, ο επαγγελματίας δημοσιογράφος πρέπει να πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Αλλά αυτό είναι πολύ διαφορετικό από την ανάγκη των ανθρώπων να εκφραστούν δημοσίως μέσω της τεχνολογίας, χωρίς να εκθέτουν το όνομά τους. Η ανωνυμία, ιστορικά αποδεδειγμένο, είναι δικαίωμα σύμφυτο με την ελευθερία, που ασκείται εντός των πλαισίων αρχών και κανόνων που δεν γράφονται σε νομοσχέδια.

Από την άλλη πλευρά, ποιος είναι ο λόγος που -κατά το υπουργείο Δικαιοσύνης- όσοι διαχειρίζονται blogs θα πρέπει να ταυτοποιούν τα πραγματικά τους στοιχεία. Και ας μην υιοθετούμε τάχιστα απλουστευμένες και ύποπτης προέλευσης απόψεις, τύπου «αν δεν έχεις κάτι να κρύψεις, πού είναι το πρόβλημα». Δεν είναι μόνον οι παράνομοι που δεν θέλουν να υπογράφουν με τα πραγματικά τους στοιχεία. Υπάρχουν χιλιάδες χρήστες του Δικτύου που δεν προσβάλλουν, δεν βρίζουν, αλλά έχουν τους δικούς τους λόγους να επιλέγουν την ανωνυμία.

Αλλωστε, περίπου το 40% των υπογραφών που κυκλοφορούν στα social media είναι ψευδείς. Οσο γι’ αυτούς που προσβάλλουν και λασπολογούν από το ταμπούρι της ανωνυμίας άλλους ανθρώπους, νόμος υπάρχει. Και αν δεν επαρκεί, ας ρίξει εκεί τις προσπάθειές του το υπουργείο Δικαιοσύνης. Διαφορετικά, η αντιμετώπιση των bloggers ως εκ των προτέρων υπόπτων και η υποχρεωτική επωνυμία είναι τελείως αντίθετη με την κουλτούρα της διαδικτυακής επικοινωνίας. Σαν να λέμε ότι από εδώ και στο εξής όποιος περπατά σε δημόσιο δρόμο θα πρέπει να κουβαλά και μια ταμπέλα με το όνομά του…

Του ΚΩΣΤΑ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (kkyr@enet.gr) από enet.gr