Θα έφτανε ποτέ η ώρα που τα μαγαζιά στην Τσιμισκή, έστω μία μικρή μερίδα τους, θα έσβηναν νωρίτερα τα φώτα στις βιτρίνες για να μειώσουν τα έξοδά τους; Το αδιανόητο για άλλες εποχές σενάριο ήρθε η ώρα που έγινε πραγματικότητα.
Στο πλαίσιο της σφοδρότερης ενεργειακής κρίσης που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, περικοπές ακόμα και στο ωράριο λειτουργίας των επιχειρήσεων (ένα είδος άτυπου εθελοντικού lockdown) για να βγει όσο το δυνατόν πιο ομαλά ο «βαρύς» φετινός χειμώνας, εφαρμόζει μερίδα των εμπόρων της πόλης, προκειμένου να αντιμετωπίσει το καυτό ενεργειακό κόστος.
Στην ασθμαίνουσα αγορά της Θεσσαλονίκης ακούγονται πολλές φωνές και προβληματισμοί για το μειωμένο ωράριο. Οι περισσότεροι συμφωνούν για το οικονομικό όφελος που θα προσφέρει στα πάγια έξοδα (χωρίς βέβαια αυτό από μόνο του να «σώζει» την αγορά) αλλά και στη φιλοσοφία πως όλοι πρέπει να βοηθήσουν για να εξοικονομηθούν χιλιάδες κιλοβατώρες. Την ίδια ώρα όμως, επιχειρηματίες ανησυχούν ότι αν δεν το ακολουθήσουν όλοι το νέο ωράριο θα βυθίσει περαιτέρω, σε όσους το εφαρμόσουν, τον τζίρο των καταστημάτων τους.
Aπό τη μία η πρόταση του Εμπορικού Συλλόγου (αριθμεί περί τα 2.000 μέλη) σίγουρα δίνει μία κάποια λύση στο μείζον ζήτημα της εξοικονόμησης ενέργειας κατά 15% βάσει της κυβερνητικής ντιρεκτίβας, στο πλαίσιο των συστάσεων της Κομισιόν. Από την άλλη, κινδυνεύει να φέρει στην αγορά ένα πρόωρο βαρομετρικό χαμηλό πριν ακόμα μπει ο χειμώνας αν οι καταναλωτές στραφούν περαιτέρω στα μεγάλα πολυκαταστήματα τις μέρες που θα κατεβάζουν νωρίτερα ρολά τα μικρά. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα… Στην πράξη θα φανεί αν το νέο ωράριο λειτουργήσει τελικά προς όφελος των μικρομεσαίων ή αν θα γυρίσει μπούμερανγκ.
Υπάρχει μία μερίδα των μελών του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης που βλέπει θετικά και θα ακολουθήσει το νέο προτεινόμενο ωράριο, μία ακόμα μεγαλύτερη ωστόσο, για την ώρα, ακολουθεί το παλιό ωράριο. Στην ουσία, μειώνονται δυο ώρες λειτουργίας την Τρίτη, την Πέμπτη και την Παρασκευή, που τα καταστήματα αντί για τις 21:00 θα κατεβάζουν ρολά στις 19:00. Την Δευτέρα, την Τετάρτη και το Σάββατο, όπως λένε οι καταστηματάρχες, έτσι και αλλιώς έκλειναν γύρω στις 16:00.
Παράγοντες του κλάδου των σουπερμάρκετ υπολογίζουν πως η μείωση της λειτουργίας των καταστημάτων κατά δύο ώρες ημερησίως ισοδυναμεί με μείωση κατά 50% της κατανάλωσης ενέργειας για αυτές τις ώρες, περίπου 7% του συνολικού ημερήσιου κόστους.
Τζίροι στα τάρταρα, κάθετη πτώση της κίνησης, αυξημένες υποχρεώσεις, λογαριασμοί ρεύματος στο…Θεό, ακόμα και με τις επιδοτήσεις, εισοδήματα των πολιτών σε μόνιμη διολίσθηση, συνθέτουν σκηνικό πρόωρης χιονοθύελλας με την αγορά να χτίζει άμυνες, με όποιον τρόπο μπορεί για να ανταπεξέλθει. Την ίδια στιγμή, στάση αναμονής τηρούν οι εργαζόμενοι στους οποίους είναι έκδηλη η ανησυχία για ενδεχόμενες επιπτώσεις σε θέσεις εργασίας και μισθούς.
«Στοίχημα διαρκείας το νέο ωράριο»
««Το νέο ωράριο θα πάρει χρόνο για να εφαρμοστεί από τα καταστήματα και να το συνηθίσει η αγορά, κανένα μέτρο στην Ελλάδα δεν εφαρμόστηκε από την πρώτη στιγμή πλήρως, είναι ένα στοίχημα διαρκείας. Ανάλογα με την ανταπόκριση της αγοράς θα επανεξετάσουμε την πορεία της συγκεκριμένης παρέμβασης. Δεν βρίσκω κάπου πρόβλημα στη λειτουργία των καταστημάτων. Απλώς μετατοπίζουμε κατά δύο ώρες τις συνήθειες των καταναλωτών για να πετύχουμε το μειωμένο κοστολόγιο και την μείωση 15% στο ρεύμα που ζητά το κράτος», σημειώνει ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, Παντελής Φιλιππίδης.
«Ο αθέμιτος ανταγωνισμός ξεκίνησε από τότε που άνοιξαν οι αλυσίδες, δεν θα δημιουργηθεί με το νέο ωράριο. Δε λύνεται το πρόβλημα με τον αθέμιτο ανταγωνισμό», προσθέτει.
Ταυτόχρονα ο κ. Φιλιππίδης διαμηνύει πως δε θα επηρεαστούν οι θέσεις εργασίας και οι μισθοί των εργαζομένων, εξηγώντας ότι με τη μείωση των 6 εργατικών ωρών την εβδομάδα οι εργαζόμενοι που έχουν την υποχρέωση να δουλεύουν 40 ώρες εβδομαδιαίως θα χάσουν στην ουσία 6 ώρες υπερωρίας ή 6 ώρες ρεπό. «Είναι αστεία πράγματα να τίθενται τέτοια ζητήματα, δε θα επηρεαστούν με κανέναν τρόπο οι υπάλληλοι από το νέο ωράριο», ξεκαθαρίζει.
«Θα ωφεληθούν οι πολυεθνικές»
«Το κλείσιμο των επιχειρήσεων δύο ώρες νωρίτερα δε θα βοηθήσει ουσιαστικά την αγορά, είμαστε κάθετα αντίθετοι σε αυτό. Άλλο το να προσπαθήσουμε να περικόψουμε κάποια έξοδα για να εξοικονομήσουμε ενέργεια και άλλο να κατεβάζουμε τα ρολά», σημειώνει ο αντιπρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Κορδελιού – Ευόσμου, Τάσος Τσιλιγγιρίδης. «Οι πολίτες θα στραφούν στα πολυκαταστήματα αν κλείνουν νωρίτερα τα μαγαζιά», επισημαίνει. «Σίγουρα θα υπάρξουν λουκέτα λόγω της ενεργειακής κρίσης, κάποιοι δε θα αντέξουν», εκτιμά.
Την ξεκάθαρη αντίθεσή του στο νέο ωράριο εκφράζει και ο πρόεδρος των εμπόρων της Καλαμαριάς, Σταύρος Κριτσιάνης.
«Mας ανησυχεί ιδιαίτερα το νέο ωράριο και οι επιπτώσεις του, θεωρούμε βέβαιο πως θα έχουμε αλλαγές εις βάρος των εργαζόμενων. Είμαστε κάθεται αντίθετοι και θα βρεθούμε απέναντι σε κάθε βλαπτική μεταβολή των σχέσεων εργασίας, είτε αφορά το ωράριο είτε τα μισθολογικά», σημειώνει ο πρόεδρος της ένωσης εμποροϋπαλλήλων Θεσσαλονίκης, Πέτρος Σημάδης. «Η πρόταση για το νέο μειωμένο ωράριο μας θυμίζει λίγο λαγό, μπαίνουν άλλοι μπροστά για να μη μπει η κυβέρνηση η οποία δεν έχει κάνει τίποτα μέχρι στιγμής για να αντιμετωπίσει την ενεργειακή φτώχεια που μαστίζει νοικοκυριά και μικρέμπορους», υποστηρίζει.
Υποφέρει η αγορά και δε φταίει το ωράριο
Υπό αυτό το πρίσμα με την αγορά στον…αστερισμό του ωραρίου και της ενεργειακής κρίσης, τον βηματισμό και τα πατήματά του παλεύει να βρει το λιανεμπόριο της Θεσσαλονίκης, μέσα σε ένα αβέβαιο και ναρκοθετημένο περιβάλλον με την ακρίβεια να κρατά τον κόσμο μακριά από αγορές που δεν αφορούν βασικά είδη πρώτης ανάγκης. Οι θερινές εκπτώσεις και οι τουρίστες που κυκλοφορούν στην πόλη μπορεί να έδωσαν μικρές ανάσες αλλά δεν αλλάζουν ριζικά την γενική εικόνα. Η συζήτηση που έχει ανοίξει για το ωράριο ενδεχομένως μας κάνει να βλέπουμε και να χάνουμε το δάσος, χωρίς να υποτιμάται η αδήριτη ανάγκη εξοικονόμησης ενέργειας.
Η αγορά της πόλης προσπαθεί να ξαναβρεί τον παλμό της, επιχειρώντας να ανακτήσει μία αίσθηση κανονικότητας τη στιγμή που οι πολίτες ψωνίζουν… με το σταγονόμετρο. Ο εμπορικός κόσμος ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί με την κατάστασή του να είναι κρίσιμη αλλά σταθερή ενώ το τελευταίο διάστημα αν και είχε αποκατασταθεί μία κάποια κανονικότητα στη λειτουργία της αγοράς, αυτή απειλείται και πάλι να διασαλευτεί από τους υπέρογκους λογαριασμούς ρεύματος που λαμβάνουν οι επιχειρήσεις αλλά και οι καταναλωτές στους οποίους δεν περισσεύουν χρήματα για ψώνια. Πολλοί επαγγελματίες κρέμονται από μία κλωστή, καλούμενοι να ανταπεξέλθουν σε έναν σκληρό χειμώνα που θα παλέψουν για την επιβίωση.
Πώς επηρεάζονται οι εργαζόμενοι
Οι επιπτώσεις στους εργαζόμενους πλήρους ή μερικής απασχόλησης στο λιανεμπόριο, που είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης της χώρας, μπαίνουν στο μικροσκόπιο μετά την αναστάτωση που προκαλεί στον κλάδο το ενδεχόμενο μείωσης του ωραρίου λειτουργίας με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας.
Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί:
Μονομερώς και χωρίς τη συναίνεση του εργαζόμενου δεν μπορεί ο εργοδότης να μετατρέψει μια σύμβαση πλήρους απασχόλησης σε μερική με αντίστοιχη μείωση μισθού
Το ίδιο ισχύει και για τις συμβάσεις μερικής απασχόλησης για αλλαγές επί τα χείρω. Δηλαδή αν υπάρχει σύμβαση 5ήμερο 4ωρο με συγκεκριμένη αμοιβή δεν μπορεί ο εργοδότης να την αλλάξει μονομερώς σε 5ήμερο 3ωρο για παράδειγμα με αντίστοιχη μείωση μισθού.
Σημειώνεται πως για τους εργαζόμενους μερικής απασχόλησης απαγορεύεται η ταυτόχρονη εφαρμογή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας.
Εκ περιτροπής απασχόληση
Υπάρχει ένα παράθυρο ο εργοδότης μονομερώς να επιβάλλει μείωση μισθών μέσω της εκ περιτροπής εργασίας. Ο εργοδότης μπορεί να εφαρμόσει σύστημα εκ περιτροπής απασχόλησης σε εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης, εφόσον προκύπτει «περιορισμός της οικονομικής του δραστηριότητας» χωρίς δική του υπαιτιότητα.
Ωστόσο δεν είναι μια διαδικασία που εφαρμόζεται εύκολα, λένε οι ειδικοί εργατολόγοι, καθώς ο εργοδότης θα πρέπει να αποδείξει ζημιά μόνιμη και επαναλαμβανόμενη ώστε νόμιμα να εφαρμόσει το σύστημα, οπότε δεν εκτιμούν οι ίδιες πηγές πως είναι μια διαδικασία που μπορεί εύκολα να εφαρμοστεί στην συγκεκριμένη περίπτωση.
* Δημοσιεύτηκε στη «ΜτΚ» στις 16.10.2022