Η απόσυρση της στήριξης που προσέφεραν οι Αμερικανοί στον αγωγό του φυσικού αερίου East Med, παρά την απογοήτευση που ίσως δημιουργεί, φέρνει πιο κοντά το τέλος ενός Σχεδίου το οποίο απορρόφησε σημαντικό διπλωματικό κεφάλαιο, ενώ ολοι γνώριζαν ότι το έργο αυτό είναι απίθανο να υλοποιηθεί. Το πιο σημαντικό είναι όμως η αποκρυπτογράφηση της νέας αμερικανικής προσέγγισης στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου η οποία διατυπώνεται στο δισέλιδο αμερικανικό ανεπίσημο έγγραφο που είδε το φως της δημοσιότητας…
Η Αθήνα είχε πιστέψει οτι μετά το σχέδιο του αγωγού Μπουργκάς -Αλεξανδρούπολης που έμεινε στα χαρτιά , δίνονταν στις αρχές της δεκαετίας του 2010 η ευκαιρία με τις πρώιμες ανακαλύψεις κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο για να αναζητήσει ρόλο ενεργειακού κόμβου στην περιοχή . Όμως και αυτό το σχέδιο φαίνεται να έχει αδρανοποιηθεί ,και πριν ακόμη την διαρροή του αμερικανικού εγγράφου που απευθύνονταν στο ελληνικό ΥΠΕΞ (στην σελίδα omegapress.gr) ,καθώς ηδη υπήρχε σοβαρή καθυστέρηση στις διαδικασίες για τον East Med. Παρά το γεγονός ότι έχει εγκριθεί ένα σημαντικό κονδύλι και από την Ε.Ε. για τις προκαταρκτικές έρευνες και έχει ενταχθεί σε έργα κοινού ενδιαφέροντος, ήταν προφανές ότι ο αγωγός αυτός ειχε πολύ δρόμο μπροστά του.
Από την πρώτη στιγμή θεωρήθηκε πανάκριβο έργο , οι ποσότητες που αναμένονταν να είναι διαθέσιμες δεν βρέθηκαν , η πράσινη μετάβαση καθιστά τέτοια έργα όλο και πιο «τοξικά» πολιτικά. Ενώ και σταδιακά εγκαταλείπεται η λογική των μεγάλων αγωγών που δεσμεύουν για δεκαετίες παραγωγούς και πελάτες , μια σχέση που πολλοί θέλουν να είναι πιο χαλαρή.
Μετά την φάση ολοκλήρωσης των ερευνών για την πιθανή όδευση του αγωγού ,και ενώ έχει εκφρασθεί η πολιτική βούληση των τριών κυβερνήσεων να προχωρήσουν τον αγωγό ,θα έπρεπε να ξεκινήσει η μελέτη βιωσιμότητας του έργου και κατόπιν να μπούμε στην πιο κρίσιμη φάση ,αυτή της αναζήτησης επενδυτών, που έχουν και τον τελευταίο λόγο.
Οι Ισραηλινοί, εκτός μόνον σχεδόν του Νετανιάχου δεν ήθελαν τον αγωγό ,είτε για οικονομικούς είτε για πολιτικούς λόγους ,είτε επειδή θεωρούσαν ότι ένας αγωγός μεσω Τουρκίας θα ήταν ένα ισχυρό κίνητρο για να υποχρεωθεί ο Ερντογάν να αποκαταστήσει τις σχέσεις ,ενώ θα ωφελούνταν και ισραηλινές εταιρίες που είχαν ανάγκη για συντομότερες και πιο φθηνές εξαγωγές.
Ούτε η Λευκωσία ήταν ζεστή για τον αγωγό γιατί μέχρι να κατασκευασθεί θα έπρεπε το φυσικό αέριο της να μένει ανεκμετάλλευτο και κατόπιν θα αποτελούσε «ακριβό προϊόν», ενώ θα προτιμούσε μια λυση εξαγωγής προς την Αίγυπτο και επανεξαγωγής σε μορφή LNG προκειμένου να μην δίνεται η εντύπωση στην διεθνή κοινότητα οτι επιχειρεί να «μπει στην μύτη» της Τουρκίας ,κάτι που θα οδηγούσε σε άσκηση πιέσεων για εσπευσμένη επίλυση του Κυπριακού.
Οσο για τις ΗΠΑ , δεν ήθελαν ένα σταθερό και μόνιμο έργο που απέκλειε την Τουρκία , που ήταν οικονομικά ασύμφορο για τις αμερικανικές εταιρίες που εμπλέκονται στην Ανατολική Μεσόγειο και φυσικά θα ηταν ανταγωνιστικό στο σχέδιο για μεταφορά αμερικανικού σχιστολιθικού φυσικού αερίου ,ως LNG στην Αλεξανδρούπολη και αλλου.
Ο EAST MED λειτούργησε περισσότερο ως πολιτικό σχέδιο , το οποίο έστελνε το μήνυμα ότι ανταποκρίνεται στην πειστική ανάγκη για διαφοροποίηση πηγών ενέργειας , προσέφερε την πλατφόρμα συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου -Ισραήλ σε μια περίοδο δύσκολη και συγχρόνως είχε σαφές στίγμα στέλνοντας το μήνυμα ότι το Ισραήλ αναζητά εναλλακτικές οδούς διασύνδεσης με την Ε.Ε. ,παρακάμπτοντας την για δεκαετίες στενή σύμμαχο τους Τουρκία.
Η Ελλάδα ειχε γεωπολιτικό κυρίως συμφέρον για την κατασκευή του αγωγού ,γνωρίζοντας εξ αρχής ότι οι αποφάσεις ανήκουν και στις παραγωγούς χώρες του φυσικού αερίου αλλά κυρίως στους μεγάλους πετρελαϊκούς κολοσσούς.
Και ο αγωγός αποτελούσε μόνιμα σημείο τριβής με την Τουρκία που λόγω της θεωρίας της «Γαλάζιας Πατρίδας» θεωρεί ότι θα διέρχονταν από την δική της υφαλοκρηπιδα και συνεπώς είχε λόγο στην όδευση του(αν και δεν δικαιούται να τον εμποδίσει ). Εξ ου και οι δηλώσεις των τούρκων αξιωματούχων αλλά και οι τουρκικές πειρατικές κινήσεις εις βάρος του Nautical Geo που ακριβώς έκανε έρευνες για την όδευση του αγωγού.
Ο αγωγός τυπικά δεν έχει τελειώσει ,καθώς εάν η Κοινοπραξία συντάξει μια έκθεση βιωσιμότητας και προσελκύσει το ενδιαφέρον επενδυτών ,το έργο μπορει να προχωρήσει ακόμη και μετά την εγκατάλειψη του από τις ΗΠΑ. Αλλά φυσικά αυτό που βλέπουν οι Αμερικανοί το βλέπουν πολύ πιο καθαρά οι μεγάλες ξένες εταιρίες.
Για την Ελλάδα όμως ο αγωγός EAST MED προσέφερε και ένα ξεχωριστό μέσο ,για να δημιουργήσει ένα σοβαρό ανάχωμα απέναντι στην τουρκική προσπάθεια σφετερισμού της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο .Τουλάχιστον θεωρητικά ,καθώς το πρωτο δείγμα γραφης, ηταν ότι το Nautical Geo δεν στάλθηκε τελικά για έρευνες σε περιοχές που η Τουρκία αμφισβητεί και ετσι αποφεύχθηκε η περαιτερω ένταση.
Η διαμόρφωση μιας νέας πολιτικής από την Ουάσιγκτον για τα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου ,έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ,πιο μεγάλο και από την αναμενομένη διακοπή στήριξης του αγωγού East Med από τους Αμερικανούς
Η παρέμβαση των Αμερικανών αν και αποδοκιμάζει με έντονο τρόπο κινήσεις της Τουρκίας όπως η παρενόχληση σκαφών που πραγματοποιούν νόμιμες έρευνες ,από την άλλη επιμένει στην γνωστή αμερικανική θέση ότι η Ενέργεια δεν πρέπει να δημιουργεί εντάσεις και τα προβλήματα πρέπει να λύνονται με διάλογο .
Συγχρόνως αφήνει αιχμές ,που θα μπορούσαν να στρέφονται και προς την Ελλάδα και προς την Τουρκία ,ότι ερευνες γίνονται ,ενώ οι κυβερνήσεις γνωρίζουν ότι δεν είναι βιώσιμο το έργο αλλά και ότι είναι προφανής η «ανάγκη για ερευνες πλοίων για καλώδια και αγωγούς , σε περιοχές που είναι υπό αμφισβήτηση»… Οι Αμερικανοί παντως σπεύδουν να διευκρινίσουν ότι η « μη υποστήριξη στον EMGP δεν πρέπει να εκληφθεί σαν αποδοχή των οποιωνδήποτε θαλάσσιων διεκδικήσεων κάποιας χώρας ,που η τελική λυση δεν είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης..».
Πολύ απλά οι Αμερικανοί στέλνουν το μήνυμα ότι πρέπει να αποφεύγονται δραστηριότητες τέτοιου είδους σε περιοχές «αμφισβητούμενες», ούτε οι έρευνες να χρησιμοποιούνται για την δημιουργία τετελεσμένων..
Στην νέα εποχή πάντως το περιβαλλοντικό αποτύπωμα όλων των έργων που αφορούν την Ενέργεια θα έχει βαρύνοντα λόγο στις αμερικανικές επιλογές. Εξάλλου σε αυτό αποδίδεται κυρίως (μαζι με την βιωσιμότητα του έργου και την δημιουργία εντάσεων ) η απόφαση για εγκατάλειψη του East Med .
Στα θετικά βεβαίως είναι η δήλωση των Αμερικανών ότι παραμένουν προσηλωμένοι στην συνεργασία 3+1 και ότι υποστηρίζουν τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις της Ασίας και της Αφρικής με την Ευρώπη μεσω ηλεκτρικού καλωδίου προς την Ελλάδα. Έργα τα οποία είναι στην λογική της πράσινης μετάβασης και που αξιοποιούν συγχρόνως εναλλακτικές πηγές ενέργειας ή και φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή του ηλεκτρικού ρεύματος είτε στο Ισραήλ είτε στην Αίγυπτο.
Ειδικά ο Eurasia Interconnector ακολουθεί την ιδια όδευση με τον East Med ,στην οποία αντιδρά η Τουρκία , και μάλιστα καθώς πρόκειται περί καλωδίου , η πιθανή περιβαλλοντική επιβάρυνση είναι πολύ μικρότερη από εκείνη του αγωγού φυσικού αερίου και έτσι τον καθιστά πιο «ανθεκτικό» απέναντι στις τουρκικές πιέσεις και αντιρρήσεις .
Σε κάθε περίπτωση το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης απαιτεί τις ίδιες έρευνες με εκείνες του αγωγού και έτσι πολύ πιο σύντομα από ότι θα γίνονταν με τον αγωγό , θα δοκιμασθεί και η αντοχή της Τουρκίας απέναντι σε ένα έργο που και η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ αλλά και ολες οι χώρες της περιοχής στηρίζουν! Επισης δεν μπορει να παραλειφθεί η στηριξη των ΗΠΑ στην μετατροπή της Αλεξανδρούπολης σε κόμβο φυσικού αερίου ,με την τροφοδοσία των χωρών της Βαλκανικής με LNG μέσω των διασυνδετήριων αγωγών προς βορρά.
Θα είναι σημαντικό λάθος να αναλωθεί η Αθήνα στην συζητηση για κάτι που ..χάθηκε,( αν και δεν εξαρτιόταν από τις δικές της επιλογές) και να μην στραφεί με ολες της τις δυνάμεις σε κάτι που και ρεαλιστικό δείχνει σήμερα και διεθνή στήριξη μπορεί να εξασφαλίσει και οικονομικά και γεωστρατηγικά μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την χώρα μας.
Πηγή: liberal.gr