Καπετάν Χάψας (Κρυοπηγή Χαλκιδικής ; – Βασιλικά Θεσσαλονίκης 1821)
Ο Σταμάτιος (Στάμος) Κάψας ή καπετάν Χάψας γεννήθηκε στα Παζαράκια (Κρυοπηγή) Χαλκιδικής στα τέλη του 18ου αιώνα. Μετοίκησε σε νεαρή ηλικία στη Συκιά Χαλκιδικής προς αναζήτηση εργασίας. Σύντομα ήρθε σε ρήξη με τους τοπικούς Τούρκους άρχοντες και ξεκίνησε κλέφτικη δράση. Καταξιώθηκε έτσι στα χωριά της Σιθωνίας, στο Χολομώντα και στα Χασικοχώρια (περιοχή Πολυγύρου).
Κατά το ξέσπασμα της επανάστασης, ήταν σερδάρης (χωροφύλακας) της Ιεράς Κοινότητας Αγίου Όρους, στις Καρυές. Στις 23 Μαρτίου του 1821 ο Εμμανουήλ Παπάς αποβιβάστηκε στη χερσόνησο του Άθω μεταφέροντας όπλα και πολεμοφόδια με τη βοήθεια Αινιτών και Ψαριανών καπεταναίων. Εκεί συναντήθηκε με το Στάμο Χάψα και προχώρησαν στη συγκρότηση του επαναστατικού στρατού. Με τη βοήθεια του μητροπολίτη Μαρωνείας Κωνστάντιου στρατολογήθηκαν 1.000 μαχητές μοναχοί. Στο μεταξύ ο Στάμος Κάψας στρατολόγησε άνδρες από όλη τη Χαλκιδική με σχετική ευκολία, λόγω του κύρους που είχε αποκτήσει από την πρότερη δράση του. Οι μαχητές ήταν κυρίως από την Κασσάνδρα, τα Χασικοχώρια και τη Σιθωνία και ιδιαίτερα από τη Συκιά. Το σώμα του Στάμου Χάψα φτάνει τους 2.000 άνδρες. Οι Οθωμανοί μέσα σε αυτό το κλίμα, φοβούμενοι την κλιμάκωση των γεγονότων, προβαίνουν σε ωμότητες εις βάρος των Ελληνικών πληθυσμών στη Θεσσαλονίκη και στον Πολύγυρο. Έτσι, αρχίζουν μικρές επαναστατικές εστίες σε διάφορα σημεία των περιοχών της Χαλκιδικής, της Θεσσαλονίκης και των Σερρών. Οι επαναστάτες είναι πλέον πίσω από τα γεγονότα. Σε έκτακτη σύσκεψη στο Άγιο Όρος την 17η Μαΐου του 1821 ο Εμμανουήλ Παπάς κηρύσσει επίσημα την επανάσταση στη Βόρεια Ελλάδα και αποφασίζεται να διασπαστεί ο επαναστατικός στρατός σε δύο τμήματα. Ο Εμμανουήλ Παπάς με τους Μαδεμοχωρίτες και τους μοναχούς, συνολική δύναμη 1.900 άνδρες κατευθύνονται στη Ρεντίνα, προκειμένου να σταματήσουν τις Οθωμανικές δυνάμεις που έρχονταν από Δράμα και Κωνσταντινούπολη, στα Μακεδονικά Τέμπη.
Ο Στάμος Κάψας με υπαρχηγό των Αναστάσιο Χυμευτό και συνολική δύναμη 2.000 ανδρών κατευθύνονται προς κατάληψη της Θεσσαλονίκης. Ο επαναστατικός στρατός του Στάμου Κάψα προελαύνει και απελευθερώνει το ένα μετά το άλλο τα χωριά και τις πόλεις της περιοχής. Προελαύνει σε Κομίτσα, Ιερισσό, Αρναία, Άγιο Πρόδρομο, Γαλάτιστα και Βασιλικά. Στα Βασιλικά οι επαναστάτες ενώθηκαν με τα ένοπλα σώμα των Βασιλικιωτών και των Βαβδινών. Τελικά οι επαναστάτες στρατοπεδεύουν στη Θέρμη (8 Ιουνίου 1821), προκειμένου να ανασυνταχθούν για την τελική επίθεση στη Θεσσαλονίκη. Ακολούθησε μάχη κοντά στη σημερινή Αμερικάνικη Γεωργική Σχολή με το ιππικό του Αχμέτ μπέη των Γιαννιτσών. Οι Τούρκοι ηττήθηκαν.
Η φήμη του έχει φτάσει μέχρι τη Θεσσαλονίκη, όπου οι Θεσσαλονικείς περιμένουν να τον υποδεχτούν ως απελευθερωτή. Τότε του προσάπτεται και το προσωνύμιο καπετάν Χάψας, με την έννοια ότι έχαφτε τους Τούρκους.
Ο Αυστριακός πρόξενος στην Θεσσαλονίκη, που παρακολουθούσε από κοντά τα γεγονότα, σε αναφορά του προς τον Αυστριακό Καγκελάριο Κλέμενς φον Μέττερνιχ αναφέρει μεταξύ άλλων:
“Η Ελληνική επανάσταση, που έχει ξεσπάσει κιόλας σε πολλές επαρχίες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, προκαλεί τη γενική κατάπληξη. Σταματούν οι δουλειές και όπου υπάρχουν πολλοί Έλληνες οι εχθροπραξίες είναι ανοιχτές… Κινήσεις ζωηρές γίνονται και στη Θεσσαλονίκη μέρα μεσημέρι, επειδή οι επαναστάτες βρίσκονται μόνο λίγες ώρες μακρυά. Βρίσκονται σε ένα χωριό που ονομάζεται Γαλάτιστα και ξεσηκώνουν παντού τις ψυχές των κατοίκων… Πολυάριθμα πολεμικά καράβια με ξεχωριστή καινούρια σημαία λυμαίνονται τη θάλασσα, συλλαμβάνουν τουρκικά πλοία, κάνουν νηοψίες στα πλοία των Ευρωπαϊκών δυνάμεων, που όμως τα σέβονται… Στο μεταξύ εδώ αυξάνονται οι αταξίες. Η αδημονία και ο γενικός φόβος, μήπως οι Έλληνες χτυπήσουν από στεριά και θάλασσα την πόλη υπάρχει διάχυτος, αν και η κυβέρνηση έχει συλλάβει ως ομήρους τους πιο πλούσιους Έλληνες που ασκούν και την πιο μεγάλη επιρροή.”
Μνημείο του καπετάν Χάψα στο σημείο της μάχης των Βασιλικών, έξω από τη μονή Αγίας Αναστασίας
Τα νέα όμως από το μέτωπο του Εμμανουήλ Παπά δεν είναι καλά, καθώς ο τελευταίος αναγκάζεται σε οπισθοχώρηση μετά τις μάχες της Ρεντίνας και της Απολλωνίας με τις υπέρτερες και καλύτερα οπλισμένες Οθωμανικές δυνάμεις από τη Δράμα και την Κωνσταντινούπολη. Ο Εμμανουήλ Παπάς με μόνο 200 αγωνιστές μέσω Πολυγύρου σπεύδει να ενωθεί με το σώμα του Χάψα. Τελικά οι επαναστάτες του Χάψα οπισθοχωρούν από τη Θέρμη στα Βασιλικά, όπου ενώνονται με τους 200 αγωνιστές του Εμμανουήλ Παπά.
Ο Εμπού Λουμπούτ πασάς της Θεσσαλονίκης έχει συγκεντρώσει πλεόν 35.000 τακτικό στρατό (30.000 πεζούς και 5.000 ιππείς υπό τον Μπαϊράμ πασά) και σπεύδει να αναμετρηθεί με τους επαναστάτες στα Βασιλικά. Ο καπετάν Χάψας επέλεξε ως σημείο μάχης τη στενωπό της κοιλάδας του Ανθεμούντα, κοντά στο μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας. Τότε ο Στάμος Κάψας αποφασίζει να στείλει τον Αναστάσιο Χυμευτό με τμήμα του στρατού, στην Κασσάνδρα προκειμένου να εξασφαλίσει την περιοχή από ενδεχόμενη απόβαση Οθωμανικών στρατευμάτων μέσω θαλάσσης.
Η μάχη που διεξάγεται είναι άνιση και ο καπετάν Χάψας διαβλέπει τον κίνδυνο πανωλεθρίας, καθώς οι Οθωμανοί προβαίνουν σε σφαγές αμάχων στα Βασιλικά. Τότε, αποφασίζεται, με υπόδειξη του Βασιλικιώτη προύχοντα Γεωργίου Κοτζιά, η οχύρωση εντός του μοναστηριού της Αγίας Αναστασίας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι Οθωμανοί. Στις διαπραγματεύσεις του Εμμανουήλ Παπά με τους μοναχούς, συμφωνείται τελικά η είσοδος μόνο των αμάχων και των γυναικοπαίδων από τα Βασιλικά και τη Γαλάτιστα. Έτσι, ο καπετάν Χάψας αποφασίζει να μείνει στο πεδίο της μάχης με 67 μαχητές, ενώ ο Εμμανουήλ Παπάς με το υπόλοιπο στράτευμα να συνοδέψει τα γυναικόπαιδα στη μονή.
Η αυτοθυσία και ο ηρωισμός του καπετάν Στάμου Χάψα ήταν συγκινητικός, καθώς αγωνίστηκε μέχρις εσχάτων ώστε να εξασφαλίσει τη σωτηρία των αμάχων. Στο πεδίο της μάχης, τη 10η Ιουνίου του 1821 σκοτώθηκαν και οι 68 αγωνιστές (οι περισσότεροι από τη Συκιά) μέχρις ενός. Σήμερα το σημείο αυτό ονομάζεται “Κομμένοι” ή “Συκιωτούδια” και έχει κατασκευαστεί μνημείο της θυσίας. Στη μαρμάρινη πλάκα αναγράφει:
ΤΟ ΜΑΚΕΔΝΟΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΕΝΟΣ ΠΡΟΜΑΧΕΙ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΩΝ.
Η τελευταία αναφορά για τον Χάψα είναι ότι τον είδαν να ορμάει με το σπαθί στο χέρι και ένα μαχαίρι στα δόντια, στον κύριο όγκο του τουρκικού στρατεύματος. Τον ακολούθησαν οι Βαβδινοί οπλαρχηγοί Χαλάλης, Τουρλάκης και Καραγιάννης.
Αγωνιστές του 1821 από Μακεδονία Γαλάτιστα και Γαλαρινό
Ένας από τους πολλούς Χαλκιδικιώτες που εγκατέλειψαν την πατρίδα τους το 1821 αγωνιζόμενος για τα ιδανικά του ήταν και ο Γεώργιος Δημητρίου. Ο Γεώργιος σύμφωνα με ένα πολύ ενδιαφέρον σημείωμά του γεννήθηκε στις 18 Ιανουαρίου του 1794 στη Γαλάτιστα και βαπτίστηκε στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου από τον Κωνσταντίνο Ιωάννη, ο πατέρας του ήταν ιερέας και ονομαζόταν Εμμανουήλ (η μαρτυρία αυτή είναι πολύ σημαντική καθώς αποδεικνύει ότι ναός του Αγίου Νικολάου προϋπήρχε της επανάστασης στη Γαλάτιστα ).
Με τα γεγονότα του 1821, ο Γεώργιος αναγκάστηκε να φύγει με τους υπόλοιπους επαναστάτες από τη Χαλκιδική και να βρει καταφύγιο στη Σκόπελο. Σε όλη τη διάρκεια του αγώνα συμμετείχε με το ιππικό υπό την οδηγία των οπλαρχηγών Χατζηχρήστου, Φαβιέρου, Γιάννη Κώστα, Καρατάσου, Χατζηπέτρου, Βλαχόπουλου και άλλων σε πολλές μάχες στη νότιο και Στερεά Ελλάδα, όπως στα Δερβενάκια, στην Κάρυστο, όπου και τραυματίστηκε και στην Τριπολιτσά . Από το 1827 έως το 1832 χρημάτισε υπό τη διοίκηση του Καλλέργη σαλπιγκτής στο ιππικό. Αργότερα υπηρέτησε στη νεοσύστατη χωροφυλακή και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Απέκτησε τρεις κόρες την Καλλιόπη, τη Μαριγώ και τη Φανιώ. Ο Γεώργιος Δημητρίου απεβίωσε σε μεγάλη ηλικία μετά το 1862 στην Αθήνα.
Και ο Γαλαρινός παρ’όλο που είναι ένα από τα μικρότερα χωριά της Χαλκιδικής, έχει να παρουσιάσει τρεις γνωστούς αγωνιστές. Ο σημαντικότερος ήταν ο Δημήτριος Βασιλείου, που γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στον Γαλαρινό. Ο Δημήτριος συμμετείχε με τους υπόλοιπους Χαλκιδικιώτες στις διάφορες μάχες κατά των Οθωμανών, έχοντας μάλιστα υπό την οδηγία του μικρό σώμα 30 ανδρών, το 1823 τέθηκε υπό την οδηγία του οπλαρχηγού Κωνσταντίνου Δουμπιώτη και έλαβε μέρος στις μάχες της Μαγνησίας, το 1823 στο Τρίκερι, στην Παλαιοπαναγιά, στο Χόρτο το 1826, στην Ορμύλια και πάλι στο Τρίκερι το 1827. Με τη διοργάνωση των ταγμάτων έλαβε το βαθμό του λοχαγού και το 1832 προβιβάστηκε σε εκατόνταρχο.
Η συμμετοχή της Σιθωνίας στην επανάσταση του 1821
Σύμφωνα με τα λιγοστά έως τώρα στοιχεία γνωρίζαμε ότι όλα τα χωριά της Χαλκιδικής συνέβαλαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στον αγώνα. Από την περαιτέρω έρευνα προκύπτει ότι στην περίπτωση της Σιθωνίας μεγάλη αντιπροσώπευση στρατιωτών είχε ο Παρθενώνας, μετά ακολουθεί η Συκιά, ο Άγιος Νικόλαος, το Μεταγγίτσι και τέλος η Νικήτη και η Ορμύλια.
Ενδεικτικά ας γνωρίσουμε μερικούς ήρωες, αξιωματικούς και στρατιώτες, από τα χάσικα χωριά της Σιθωνίας.
Συκιά: Ιωάννης Τσατσαρώνης αξιωματικός (γεν.1792). Άγγελος Συκιώτης οπλαρχηγός (σκοτώθηκε το 1826 στη μάχη της Αταλάντης). Μιχαήλ Ιωάννου, αξιωματικός στο 4ο τάγμα(γεν.1780). Ιωάννης Παπασταμάτη αξιωματικός (γεν.1799). Χριστόδουλος Καραστάθης, πολέμησε το 1821 και σκοτώθηκε στην επανάσταση του 1854. Σκοτίδας Αναστάσιος, πολέμησε στην Κασσάνδρα, στα Ψαρά, στη Σκιάθο, στα Βρυσάκια της Εύβοιας και αλλού, είχε τον βαθμό του εκατόνταρχου.
Παρθενώνας: Γεώργιος Τσατσαρώνης (γεν.1795) αξιωματικός, πολέμησε στην Κασσάνδρα, στα Ψαρά, στην Αταλάντη, στη Σκιάθο, στο Τρίκερι και αλλού. Χριστόδουλος Γκίκα στρατιώτης (γεν.1793). Βασίλειος Ιωάννου στρατιώτης (γεν.1801) .
Άγιος Νικόλαος: Θεοδόσης Πέγιου στρατιώτης (γεν.1803). Στέριος Παύλου (λοχίας το 1830). Γιαννάκης Παπά (υπολοχαγός το 1830).
Μεταγγίτσι: Απόστολος Αγγέλου (γεν.1799) υπαξιωματικός το 1830, Αθανάσιος Ζάχου 19νέας το 1830 (γεν.1800). Στόικος Χριστοδούλου στρατιώτης το 1830. Γεράκης Δήμου, λοχίας το 1830.
Ορμύλια: Αυγερινός Γιοβάνη, στρατιώτης το 1830. Σαραφιανός Μιχαήλ, στρατιώτης το 1830. Λάμπρος Μαυρουδή, στρατιώτης το 1830.
Νικήτη: Ζαφείρης Χριστοδούλου (γεν.1798), Δήμος Αλεξανδρή, στρατιώτες το 1830.
Βραστά: Ιωάννης Κωνσταντίνου, Γεώργιος Παραδείση, στρατιώτες το 1830.
Στρατιώτες από την Κασσάνδρα στον στρατό του Καποδίστρια 1830
Ας μάθουμε οι Χαλκιδικιώτες τα ονόματα μερικών συμπατριωτών μας Κασσανδρινών που υπηρέτησαν το 1821 και το 1830 στον ελληνικό στρατό.
Από Άθυτο οι: Γαρόφαλλος Αντωνίου (γεν.1803), Ανδρέας Ιωάννου, Τριαντάφυλλος Γαροφάλλου (γεν.1801), Νικόλαος Γαροφάλλου, Δημήτρης Χριστοδούλου, Αγγελής Χριστοδούλου, Γεώργιος Σπύρου, Αναστάσιος Κυριαζή.
Από Βάλτα (Κασσάνδρεια) οι: Σύρος Δημητρίου, Γεώργιος Γαροφάλλου (γεν.1803), Νικόλαος Παναγιώτου (γεν.1792), Γεώργιος Ρήγα, Ιωάννης Χειμευτού (γεν.1805), Διαμαντής Δημητρίου, Διαμαντής Χριστοδούλου, Αναγνώστης Παπά (γεν.1803).
Από Καλάνδρα οι: Κυπαρίσσης Γιωργάκη, Αλέξης Ξανθόπουλος (γεν.1807), Ιωάννης Κατάκαλου.
Από Καψόχωρα (Πευκοχώρι) οι: Λεμονής Δημητρίου (γεν.1807), Μανόλης Ρήγα (γεν.1806), Μιχάλης Ιωάννου (γεν.1801).
Από Παζαράκια (Κρυοπηγή) οι: Ρήγας Γεωργίου, Γεώργιος Θεοδώρου.
Από Παλιούρι οι: Χριστόδουλος Ζαφείρη και ο ιερέας Νικόλαος Τριανταφύλλου.
Από Πολύχρονο οι: Ρήγας Αδάμ, Νικόλαος Ιωάννου (γεν.1805).
Από Τσαπράνι (Σκιώνη) οι : Γεώργιος Ρήγα, Γεώργιος Εμμανουήλ (γεν.1805).
Από Φούρκα οι: Γιωργάκης Ρήγα, Βασιλικός Χρήστου.
Από Αγία Παρασκευή οι: Ιωάννης Δήμου, Τριαντάφυλλος Νικολάου.
Βασίλειος Κολοκυθάς, ένας αγωνιστής του 1821 από τα Σανά Χαλκιδικής
Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μας για την επανάσταση της Χαλκιδικής συναντούμε παραδόξως ονόματα αγωνιστών του 1821 από το πιο μικρό έως το πιο μεγάλο χωριό του νομού. Τα συγκεκριμένα πρόσωπα, παρόλο που παραμένουν για 190 χρόνια άγνωστα τόσο στις σελίδες των ιστορικών βιβλίων, όσο και σε εμάς τους Χαλκιδικιώτες, δεν παύουν να συγκινούν με τους αγώνες τους. Οι απλοί στρατιώτες του 1821 έθεσαν τα θεμέλια της ελευθερίας, εάν δεν υπήρχαν αυτοί, κανείς από τους μεγάλους ήρωές μας δεν θα μπορούσε να κάνει μόνος του τίποτα. Τους αξίζει λοιπόν κάθε τιμή, έστω και αν είναι κάπως αργά.
Ένας από τους παραπάνω αναφερόμενους, είναι και ο Βασίλειος Γεωργίου Κολοκυθάς. Γεννήθηκε το 1802 στα Σανά, συμμετείχε στην επανάσταση της Χαλκιδικής και μετά την καταστροφή της Κασσάνδρας κατέφυγε και αυτός στη Σκόπελο, όπου συνέχισε τους αγώνες του μαζί με τους υπόλοιπους Χαλκιδικιώτες. Μετά το πέρας του αγώνα, τοποθετήθηκε δεκανέας στο 16ο τάγμα του Γοματιανού ταγματάρχη Αποστολάρα. Το 1836 τιμήθηκε με χαλκούν αριστείο. Εγκατάσταθηκε στην Αθήνα, όπου και πιθανολογούμε ότι πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του.
Aγωνιστές του 1821 από τη βόρεια Χαλκιδική και τα Μαδεμοχώρια
Προκειμένου να κλείσει ο κύκλος των αναφορών στους αγωνιστές του 1821 από τη Χαλκιδική μένει η αναφορά στους ήρωες της βόρειας πλευράς του νομού. Ας γνωρίσουμε λοιπόν ενδεικτικά ορισμένους από τους Μαδεμοχωρίτες του 1821.
Από Αρναία είναι γνωστά 14 ονόματα, Ελευθέριος Ιωάννου γεννημένος το 1797, Δημήτριος Νικολάου γεννημένος το 1803, Μαργαρίτης Δημητρίου, Ιωάννης Δήμου, Ευθυμίου Kωνσταντίνος.
Από Ιερισσό κατάγεται η μεγάλη οικογένεια Βλαχομιχάλη, ο Γεωργάκης Δημητρίου γεννημένος το 1800, ο Ιωάννης Θεολόγου, ο Καραθανάσης Μπόικου.
Από Ίσβορο (Στρατονίκη) ο Κωνσταντής Στεριανού και ο Κλονής Νικόλαος.
Από Βαρβάρα ο Γεώργιος Αστερίου.
Από Στανό ο Γιοβάνης Κώστα και ο Βασίλειος Γεωργίου.
Από Κρήμνη ο Βασίλειος Γεωργίου γεννημένος το 1805.
Από Σιποτνίκια (Ριζά) ο Βασίλειος Αθανασίου ταγματάρχης ιππικού.
Από Χωρούδα (χαμένο χωριό κοντά στη Στρατονίκη) ο Μιχαήλ Ελευθέριος.
Από Γομάτι είναι γνωστά 7 ονόματα, ο οπλαρχηγός Αποστολάρας Βασιλείου (1800-1833), ο Μιχάλης Νικολάου γεννημένος το 1795, ο Γιοβάνης Δημητρίου γεννημένος το 1808.
Από Ρεβενίκια (Μεγάλη Παναγία ) είναι γνωστά 8 ονόματα αγωνιστών, ο Θεόδωρος Αγγέλου γεννημένος το 1803, ο Ιωάννης Τριανταφύλλου.
Από Πολύγυρο είναι γνωστά 17 ονόματα, Μαυρουδής Καρόγλου, Χρήστος Θεοδοσίου, Νικόλαος Μπαροκτσής, Χρήστος Γεωργίου γεννημένος το 1800.
Από Άγιο Πρόδρομο (Ρεσιτνίκια) ο Στέριος Αντωνίου γεννημένος το 1804.
Από Σανά ο Βασίλειος Γεωργίου γεννημένος το 1800.
Από Γαλάτιστα είναι γνωστά 6 ονόματα, ο Ζαχαρίας Δημητρίου, ο Χρήστος Πέτρου.
Από Βάβδο ο Θωμάς Αβρααάμ, ο Αυγερινός Κωνσταντίνου, ο Βασιλικός Ραφαήλ και πολλοί άλλοι.
Από Βασιλικά είναι γνωστά 9 ονόματα, ο Αθανάσιος Μόσχου γεννημένος το 1795, ο Κώστας Τζιρίκου, ο Σαραφιανός Φίλιππα.
Από Δουμπιά είναι γνωστά 8 ονόματα, Δημητράκης Ανδρέα, Εμμανουήλ Βασιλείου.
Από Λιβάδι είναι γνωστά 13 ονόματα αγωνιστών, ο Αγγελής Στέριου, ο Θεοδόσιος Στέριου, ο Στεριανός Αθανασίου γεννημένος το 1802.
Από Περιστερά είναι γνωστά 13 ονόματα, ο Αθανάσιος Γεωργίου γεννημένος το 1805, ο Στέριος Λαμπρινού γεννημένος το 1806, ο Μανόλης Γεωργίου γεννημένος το 1805.
Από Ραβνά (Πετροκέρασα) 0 Ευθύμιος Ελευθερίου, ο Θεόδωρος Παναγιώτη.
Από Γαλαρινό ο Γραμμένος Δημητρίου γεννημένος το 1806.
Από Παλαιοχώρι ο Κωνσταντής Χριστοδουλου.
Από Παζαρούδα (Απολλωνία) ο Γεώργιος Κωνσταντίνου.
Από Ζουμπάτες (Τρίλοφος) ο Κωνσταντίνος Λιόλιου.
Από Μπάλτζα (Μελισσοχώρι) ο Νέστορας Στέριου.
Από Γκουμέντζα (Στίβος) ο Γεώργιος Χρήστου.
Από Βουρένι (Νικομηδινό) ο Παναγιώτης Κυριάκου.Από Ζαγκλιβέρι ο Στεριανός ΑθανασίουΑπό Αρδαμέρι ο Γεώργιος Μαργιανός (1797-1831), ο Κωνσταντίνος Αργύρη γεννημένος το 1804, ο Βασίλης Συρόπουλος γεννημένος το 1797.
Τα παραπάνω στοιχεία προέρχονται από τα Γενικά αρχεία του κράτους
Αγωνιστές του 1821 από την Επανομή Θεσσαλονίκης
Η Επανομή παρόλο που σήμερα ανήκει διοικητικά στο νομό Θεσσαλονίκης, γεωγραφικά αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Χαλκιδικής, με πολιτισμό και κουλτούρα παρόμοιο με τα υπόλοιπα χωριά της χερσονήσου.
Η συμμετοχή της στην επανάσταση του 1821 ήταν σημαντική. Παρόλο που το χωριό κάηκε από τους Τούρκους αρκετοί κάτοικοι κατέφυγαν στην Κασσάνδρα και στη συνέχεια στη Σκόπελο για να σωθούν.
Μέχρι τώρα έχουν εντοπιστεί τα ονόματα 15 τουλάχιστον κατοίκων της Επανομής που συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821 και αργότερα στον τακτικό στρατό του Καποδίστρια οι περισσότεροι, αν όχι όλοι από αυτούς είναι σήμερα άγνωστοι στον τόπο τους. Ας γνωρίσουμε μερικούς.
Χριστόδουλος Θεοδώρου γεννημένος το 1796, Βασίλειος Αντωνίου γεννημένος το 1790, ο Τριαντάφυλλος Κώστα γεννημένος το 1793, Αγγελής Λάμπρου γεννημένος το 1796.
Ο Αγγελής Λάμπρου πολέμησε στην πατρίδα του Μακεδονία, υπό τον Κωνσταντίνο Δουμπιώτη, παραβρέθηκε στις μάχες της Κασσάνδρας, του Σχοινόλακα της Πελοποννήσου το 1825 κατά του Ιμπραήμ υπό τον Καρατάσο, στα Βρυσάκια της Εύβοιας και στη Σκιάθο υπό τον οπλαρχηγό Μπίνο, στην Αταλάντη το 1827 υπό τον Αθανάσιο Σαραφιανό και στα Ψαρά. Υπηρέτησε μέχρι το 1828. Αργότερα κατατάχτηκε στη χιλιαρχία του Καρατάσου και στο τάγμα του Τόλια Λάζου με βαθμό πένταρχου και λίγο αργότερα του 1830 στο τάγμα του Αποστολάρα ως δεκανέας. Απεβίωσε προ του 1865. Η γυναίκα του Ελένη το 1865 υπέβαλε από τη Χαλκίδα αίτηση για δικαίωση των εκδουλεύσεων του συζύγου της. Ο Αγγελής Λάμπρου κατετάγη στην δεύτερη τάξη των υπαξιωματικών.
Αγωνιστές του 1821 από τη Μακεδονία. Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) ) ένας άγνωστος ήρωας από το Λιβάδι Θεσσαλονίκης
Στην προσπάθεια να γίνουν γνωστοί οι παραμελημένοι Μακεδόνες αγωνιστές του 1821 επανερχόμαστε με μια μεγάλη μορφή του αγώνα, πρόκειται για τον Θεοδόσιο Στέριου από το Λιβάδι Θεσσαλονίκης. Τα χωριά Λιβάδι και Περιστερά έχουν να επιδείξουν μέγιστη συμβολή στην επανάσταση του 1821 στη Χαλκιδική με μεγάλο αριθμό αγωνιστών για τους οποίους υπάρχει αφθονία στοιχείων και είναι απορίας άξιον που δεν ενδιαφέρεται κανείς από τα συγκεκριμένα χωριά για τους ήρωες τους. Παρακάτω παρατίθεται μια αίτηση που υπέβαλλε ο Θεοδόσιος Στέριου το 1841 στην Αταλάντη, όπου εξιστορεί τα κατορθώματά του.
Ουποφαινόμενος από αρχής του αγώνος λαβών τα όπλα εις χείρας μου ακόμη από την κωμόπολη μας Λιβάδι της επαρχίας Αρδαμερίου της Μακεδονίας με όλους τους συμπολίτας μου επικεφαλής των οποίων ως οπλαρχηγός αντιπαρετάχθην εκεί και εις τα πέριξ αυτής κατά του από Θεσσαλονίκης διορισθέντος αρχηγού Ισμαήλ Αγά Κεσίμογλου έχοντος περίπου 5000 εχθρικόν στράτευμα. Επομένως με διαφόρους εν διάφορα μέρη ακροβολισμούς διατηρήσας τα γυναικόπαιδα του μέρους εκείνου έφθασα εν τη χερσόνησο Κασσάνδρα όπου και κατετάχθην υπό την οδηγίαν του γενικού της Μακεδονίας αρχηγού Εμμανουήλ Παπά Σερραίου με τους υπό την διεύθυνσήν μου στρατιώτας και υπηρέτησα εις όλην την διάρκειαν του πολέμου έως της καταστροφής της από το εχθρικόν του σατράπη Λουμπούτ πασά και άλλων 40000 όλον εχθρικόν στράτευμα. Επομένως καταφυγών ως τοιούτος εις Πελοπόννησον με τους υπό την οδηγίαν μου εναπομείναντας στρατιώτας, κατετάχθην εις το σώμα του αρχηγού Παναγιώτη Ζαφειρόπουλου εις τας μάχας Δερβενακίων και Άργους κατά του Δράμαλη και άλλων. Επομένως υπό την οδηγίαν του Νικολάου Σουλιώτου κατά του ίδιου Δράμαλη και άλλων πάλι εις Άργος και εις τα πέριξ. Έπειτα υπό την οδηγίαν του Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατά του Ιμπραήμ πασά εις τα μέρη της Καλαμάτας και των πέριξ. Έπειτα υπό την οδηγίαν του Καρατάσιου κατά του Ιμπραήμ εις Σχοινόλακκα. Έπειτα υπό την οδηγίαν του ταγματάρχου Κωνσταντίνου Δουμπιώτου εις διάφορα μέρη της Πελοποννήσου όπου και όπως το εκάλεσεν η χρεία τότε.
Έπειτα υπό την οδηγίαν του Δημητρίου Κριεζή Υδραίουεις την Ύδραν και επομένως εις την πολιορκίαν των Παλαιών Πατρών και αλλαχού.
Έπειτα επανελθών κατά το 1826 εις τας νήσους Σκιάθον και Σκόπελον συσσωματωθείς με το Μακεδονικό σώμα του προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου αντιπαρετάχθημεν εις την Ορμύλιαν με τον Ομέρ Βεργιόνην, εις Τρίκερην με τον Νούρκα μπέη και εις την Αταλάντην με τον Μουστά μπέη. Έπειτα εδιορίσθην εις την Σκόπελον πολιτάρχης δια την ευταξίαν. Ότε μετέβησαν
Πηγή: fb Nicos Stefanidis