Μεγάλη και ίσως τελευταία ευκαιρία για την ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης και της Κεντρικής Μακεδονίας μπορεί να αποδειχτεί η πρόσφατη ευρωπαϊκή συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης (επονομαζόμενο Recovery Fund) και τον κοινοτικό προϋπολογισμό της επόμενης επταετίας.
Από το 2021 μέχρι το 2027 η Ελλάδα θα αντλήσει κονδύλια που ξεπερνούν τα 70 δισ., από ένα συνολικό πακέτο 1,8 τρισ. που αποφασίστηκε τα ξημερώματα της Τρίτης στις Βρυξέλλες στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, ύστερα από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις που διήρκεσαν συνολικά τέσσερις ημέρες.
Από αυτό το πακέτο ένα ποσό που πλησιάζει τα 10 δισ. αναμένεται να κατευθυνθεί προς τον Βορρά και τη Μακεδονία που πρέπει να δείξουν ετοιμότητα για να το αξιοποιήσουν εντός της πενταετίας 2020-2025, χτίζοντας και βελτιώνοντας το μέλλον τους.
Αν και ακόμη είναι πολύ νωρίς για να γίνουν συγκεκριμένες εκτιμήσεις, στην κυβέρνηση δεν κρύβουν από τώρα τη δέσμευσή τους ότι τα σημαντικά αυτά κεφάλαια θα κατευθυνθούν στην υπεράσπιση του κόσμου της εργασίας, στη στήριξη της επιχειρηματικότητας και σε ελαφρύνσεις στα νοικοκυριά από φορολογικά βάρη.
«Βάζουμε ξανά την Ελλάδα στο χάρτη ενός κόσμου που αλλάζει. Επενδύουμε στη μεταμόρφωση της χώρας μας για να κάνουμε τη ζωή των Ελλήνων καλύτερη», τονίζουν. Παράλληλα κυβερνητικοί αξιωματούχοι κάνουν λόγο για «ένα αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης πολιτικής και οικονομικής ολοκλήρωσης της Ευρώπης», καθώς πρόκειται για την πρώτη φορά που θεσμοθετείται τέτοιου μεγέθους κοινός δανεισμός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για λογαριασμό των κρατών-μελών, ώστε να λάβουν τις επιχορηγήσεις.
Τα ποσά
Με βάση την τελική απόφαση της Συνόδου Κορυφής το Ταμείο Ανάκαμψης θα προικοδοτηθεί με ποσά 750 δισ. ευρώ, ενώ ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός για τα επόμενα επτά χρόνια θα είναι ύψους 1,074 τρισ. ευρώ. Το Ταμείο Ανάκαμψης θα είναι τριετές (δηλαδή οι δεσμεύσεις πόρων θα γίνουν τα χρόνια 2021, 2021 και 2023), με πληρωμές έως και το 2026 και η χρηματοδότησή του θα προέρθει μέσω κοινού δανεισμού με την εγγύηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Προϋπολογισμού της.
Η Ελλάδα προβλέπεται να λάβει συνολικά περίπου 32 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 19,5 δισ. αφορούν επιχορηγήσεις και τα 12,5 δισ. δάνεια. Σε αυτά προστίθενται σχεδόν 40 δισ. ευρώ από το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, τα οποία θα δοθούν μέσα από δράσεις του μεσοπρόθεσμου προγράμματος ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) και της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για την περίοδο 2021-2027.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που υπάρχουν αυτή τη στιγμή είτε μέσω του Recovery Fund είτε μέσω κονδυλίων του ΕΣΠΑ (παλιού και νέου), αλλά είτε και μέσω άλλων ευρωπαϊκών προγραμμάτων, που θα τρέξουν, όπως το SURE ή το ReactEU και άλλων, για την επόμενη πενταετία ένα ποσό που πλησιάζει τα 10 δισ. θα αφορά δράσεις και έργα στην κεντρική Μακεδονία. Ένα νούμερο μαμούθ που αποτελεί μια τεράστια ευκαιρία για την ανάπτυξη της περιοχής τα επόμενα χρόνια.
Πέρα από τα ποσά βέβαια πού είναι σίγουρα μεγάλα ιδιαίτερη σημασία δίνουν στην κυβέρνηση στο γεγονός ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα είναι εμπροσθοβαρές. Τo 70% των επιχορηγήσεων θα είναι πόροι που θα δεσμευτούν τα έτη 2021 και 2022, ενώ το υπόλοιπο 30% μέχρι το τέλος του 2023. Ακόμη στην κυβέρνηση επισημαίνουν το γεγονός ότι μνημονιακοί όροι για την αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης δεν υπάρχουν καθώς και ότι σύμφωνα με τις αποφάσεις που ελήφθησαν κανένας δεν έχει το δικαίωμα να θέσει βέτο, κάτι που σημαίνει ότι καμία χώρα δεν μπορεί να μπλοκάρει την εκταμίευση μιας άλλης.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε σε όλες τις παρεμβάσεις που έκανε αυτές τις ημέρες ότι η κυβέρνηση θα οριστικοποιήσει τις προτεραιότητες του νέου εθνικού σχεδίου Ανάπτυξης λαμβάνοντας υπόψη το σχέδιο της Επιτροπής Πισσαρίδη και τις προτάσεις των κομμάτων, ενώ δεσμεύτηκε για την κατάθεση του συνολικού σχεδίου της χώρας στην Κομισιόν μέχρι τις 15 Οκτωβρίου.
Η επιτροπή Πισσαρίδη
Τι προτείνει συνολικά για την Ελλάδα η επιτροπή σοφών Πισσαρίδη για το Ταμείο Ανάκαμψης; Στην ενδιάμεση έκθεση που φτάνει τις 151 σελίδες προτείνονται 15 βασικοί άξονες αναπτυξιακής πολιτικής για το σχέδιο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, με κεντρικό στόχο την ενίσχυση της παραγωγικότητας, τη συστηματική αύξηση των εξαγωγών τη στενότερη διασύνδεση της παραγωγής με την τεχνολογία και την καινοτομία και την ενίσχυση της εργασίας.
Ποιοι είναι αυτοί οι 15 άξονες; Μείωση του φορολογικού βάρους στη μισθωτή εργασία, επιταχυνόμενες αποσβέσεις και μείωση κόστους ενέργειας στη μεταποίηση, ενίσχυση βασικής έρευνας μέσω άρσης αγκυλώσεων στα πανεπιστήμια. Κίνητρα για ενίσχυση της καινοτομίας, ριζική αναβάθμιση του συστήματος κατάρτισης για ανέργους και εργαζόμενους, υποστήριξη των γυναικών ώστε να διευκολυνθεί η συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας, εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος στον δεύτερο πυλώνα κοινωνικής ασφάλισης, δημιουργία εξειδικευμένων τμημάτων στα δικαστήρια για υποθέσεις σημαντικού οικονομικού ενδιαφέροντος, με ανώτατο όριο έκδοσης απόφασης το ένα έτος, συνέχιση και εμβάθυνση της ψηφιακής μεταρρύθμισης στη δημόσια διοίκηση, εκσυγχρονισμός του συστήματος χρηματοπιστωτικής εποπτείας στον τομέα της προστασίας των επενδυτών, εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες, αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας με προτεραιότητα στην ψηφιοποίηση, σταδιακή μεταφορά πόρων του φόρου ακίνητης περιουσίας σε τοπικό επίπεδο, ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, στροφή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με άμβλυνση του κόστους μετάβασης και στήριξη των τοπικών κοινωνιών κατά την απολιγνιτοποίηση και ανάπτυξη υποδομών.
Ακόμη η Επιτροπή προτείνει:
1. Να βοηθηθούν οι άνεργοι στην προσπάθειά τους να ξαναμπούν στην αγορά εργασίας με την ενσωμάτωση της κατάρτισης. Ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) να συνδράμει ενεργά προς τους ανέργους για έξι μήνες στην αναζήτηση εργασίας. Τα άτομα που δεν έχουν βρει δουλειά μετά από 6 μήνες, να καλούνται να συμμετέχουν σε στοχευμένα προγράμματα κατάρτισης.
2. Να επεκταθεί το σύστημα μητρικής άδειας και στους πατέρες που θα είναι υπόχρεοι κάποιας πατρικής άδειας. Παράλληλα να δοθεί μεγαλύτερη ευελιξία στο πότε μία γυναίκα θα ξεκινήσει και θα τελειώσει την άδεια τοκετού. Απώτερος στόχος είναι να μειωθούν οι περιορισμοί και διαφορές ανάμεσα στα φύλα όσον αφορά την ανατροφή των παιδιών και την αγορά εργασίας.
3. Να δοθούν φορολογικά κίνητρα σε νοικοκυριά που επενδύουν μακροπρόθεσμα σε ελληνικές εταιρείες που εισάγονται στο Χρηματιστήριο Αθηνών, όπως υπάρχουν σε χώρες και να καταργηθεί ο φόρος 1% επί των μετοχικών κεφαλαίων που αντλούν εταιρείες από το ΧΑ.
4. Να δοθούν κίνητρα για συγχωνεύσεις και εξαγορές εταιρειών με στόχο την μεγέθυνση της μέσης ελληνικής επιχείρησης, τις οικονομίες κλίμακος και την προώθηση της συνεργασίας.
5. Να δημιουργηθούν εξειδικευμένα τμήματα στα δικαστήρια για υποθέσεις σημαντικού οικονομικού ενδιαφέροντος με ανώτατο όριο 12 μηνών έως την απόφαση, στο πρότυπο και άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Οι άνθρωποι, οι δράσεις και η Βόρεια Ελλάδα
Η κουβέντα για το «δια ταύτα» του Ταμείου Ανάκαμψης έχει ξεκινήσει ήδη σε πολλαπλά επίπεδα. Σε επίπεδο κυβερνητικής διαχείρισης εξετάζεται η δημιουργία ενός μηχανισμού, όπου το πρωταγωνιστικό ρόλο θα έχουν τρεις άνθρωποι που θεωρούνται πολύ στενοί συνεργάτες του πρωθυπουργού. Ο λόγος για τον υφυπουργό οικονομικών Θόδωρο Σκυλακάκη, τον υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ Άκη Σκέρτσο και ο διευθυντής του πρωθυπουργικού γραφείου Γρηγόρης Δημητριάδης. Με το σενάριο να δημιουργηθεί ξεχωριστό υπουργείο με επικεφαλής τον πρώτο να θεωρείται αυτή τη στιγμή πολύ πιθανό.
Κρίσιμο σημείο και οι διαδικασίες που θα ακολουθηθούν με πιο πιθανό να επιλεχθεί ένα μοντέλο αλά ΕΣΠΑ. Εδώ το μεγάλο στοίχημα είναι ο περιορισμός της γραφειοκρατίας και η επιτάχυνση των διαδικασιών, χωρίς να παραμερίζεται το ουσιαστικό, που είναι η χρησιμότητα των έργων και η διαφάνεια. Ενδεικτική εδώ και η ρήση του πρωθυπουργού ότι «δεν έχουμε καμία πρόθεση να σκορπίσουμε τα χρήματα με την ανεμελιά του νεόπλουτου».
Διαφάνεια, ταχύτητα αλλά και ουσία είναι η τριλογία που θα ακολουθήσει η κυβέρνηση, ένας συνδυασμός που μόνο εύκολος δεν είναι. Πολύ κουβέντα ξεκίνησε ήδη και για τους τομείς αλλά και τις δράσεις που πρέπει να προωθηθούν στη Βόρεια Ελλάδα και ειδικότερα στην κεντρική Μακεδονία. Οι υποδομές οι πράσινες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και η ηλεκτροκίνηση είναι μια τριάδα δράσεων που συζητιέται ευρέως, ενώ άνθρωπος που έχει συμμετάσχει στις πρώτες σχετικές επίσημες συζητήσεις διευρύνει τη θεματολογία αναφέροντας τις υποδομές, την πράσινη οικονομία, την αποκομιδή των σκουπιδιών, την ενεργειακή αναβάθμιση αλλά σε επίπεδο μεταποίησης, τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, τις ενεργειακές υποδομές και οι ΑΠΕ.
Ταυτόχρονα ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι προτάσεις για τη Θεσσαλονίκη που δημοσιοποιεί με άρθρο του στη «ΜτΚ» ο διευθύνων σύμβουλος της Ευρωσύμβουλοι ΑΕ Πάρις Κοκορότσικος για την ενίσχυση του πρότζεκτ ThessINTEC, την ενεργειακή και αρχιτεκτονική αναβάθμιση του ΑΠΘ, παρεμβάσεις στο παραλιακό μέτωπο της Θεσσαλονίκης και για την ανάπτυξη χώρων οικονομικών δραστηριοτήτων στην περιοχή της δυτικής εισόδου της Θεσσαλονίκης.
Από τη μεριά του ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας έκανε λόγο για μέτρα που αποτελούν «ιστορικό παράδειγμα αλληλεγγύης που αντιμετωπίζουν με επαρκή τρόπο την άνευ προηγουμένου κρίση που προκάλεσε η πανδημία», ενώ ανέφερε ότι μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά τις τοπικές κοινωνίες να ανταπεξέλθουν σε προκλήσεις, όπως η προστασία και η στήριξη των πολιτών, η επανεκκίνηση της οικονομίας και η ενίσχυση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης. «Αυτοί οι πόροι θα επιτρέψουν τη βελτίωση των υποδομών και των υπηρεσιών υγείας και την ενίσχυση της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες. Οι τοπικές κοινωνίες θα μπορέσουν να δημιουργήσουν ποιοτικές και λιγότερο ρυπογόνες μεταφορές και δημόσιες υποδομές και να επιταχύνουν την ψηφιοποίησή τους.
Πρόσθεσε δε με νόημα ότι σε αυτήν την κατεύθυνση απαιτείται πραγματική και στενή συνεργασία μεταξύ όλων των επιπέδων διακυβέρνησης, σημείωσε ότι πρέπει «να αποφύγουμε την υπερβολική συγκέντρωση», ενώ ζήτησε ενεργή συμμετοχή των Περιφερειών και των δήμων στην όλη προσπάθεια.
του Νίκου Οικονόμου από makthes.gr