Η γη της Φλέγρας και της Παλλήνης, η χερσόνησος της Κασσάνδρας, γεννήθηκε από τους κεραυνούς των Θεών και τον θυμό των γιγάντων και από τις μεταξύ τους συγκρούσεις και πολέμους όπως υποστηρίζει ο μύθος, γεννήθηκε μια από τις ομορφότερες περιοχές της Μακεδονίας.
Στα αρχαία χρόνια η περιοχή αποικήθηκε από τους Κορίνθιους και λόγο της στρατηγικής της θέσης είχε ηγεμονικό ρόλο στην περιοχή.
Πριν από τον 1ο αιώνα μ.Χ., εικάζουν οι ιστορικοί, ότι ανοίχτηκε η διώρυγα της Ποτίδαιας και ολοκληρώθηκε όταν ο Κάσσανδρος επανίδρυσε την Κασσανδρεία έπειτα από την καταστροφή της, από του Περσικούς πολέμους.
Μέχρι να ολοκληρωθεί η πρώτη γέφυρα το 1970, οι μετακινήσεις των πολιτών γινόταν με το «σάλι», το οποίο ήταν δεμένο με συρματόσχοινο από την μια ακτή
Η διώρυγα της Ποτίδαιας
Οι Πόρτες της Κασσάνδρας, η περιοχή που βρίσκεται σήμερα ο παραθαλάσσιος οικισμός Νέα Ποτίδαια, πήρε το όνομα Πόρτες από την αρχαιότητα λόγω της γεωγραφικής της θέσης.
Η διώρυγα, η οποία έχει μήκος 1.250 μέτρα και πλάτος 40 μέτρα υπήρξε εμβληματικό και σημαντικό τοπόσημο για την περιοχή που ένωνε τον Θερμαϊκό κόλπο με τον Τορωναίο. Σκοπό είχε να διευκολύνει την ναυσιπλοΐα και να προστατεύσει την πόλη σε μια περίοδο που δεχόταν επιδρομές λόγω της στρατηγικής της θέσης.
Εμφανή είναι τα απομεινάρια από το βυζαντινό διατείχισμα το οποίο χτίστηκε από τον Ιουστινιανό για να εμποδίσει τις επιδρομές των βαρβάρων. Είναι παράλληλο με τον Ισθμό στα βόρεια της σημερινής Ποτίδαιας και αποτελούσε την πύλη εισόδου.
Η Πύλη εισόδου βρισκόταν στον Πύργο στην μέση του Ισθμού και για αυτό ονομαζόταν Πόρτες. Μεγάλα τμήματα της πύλης έχουν καταρρεύσει και σήμερα μόνο τα ερείπιά της φανερώνουν την ιστορία της.
Απομεινάρι από το περιτείχισμα
Η κατάρρευση της πρώτης γέφυρας
Η διώρυγα πήρε την τελική της μορφή την διετία 1935-1937 και σύμφωνα με τα αρχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (τεύχος 18.7.1970), το 1966 εγκρίθηκε δαπάνη ύψους 9.000.000 δραχμών για την μελέτη και κατασκευή γέφυρας από τον κατασκευαστή Θ. Δοξόπουλο με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 1970. Τότε υπήρξαν σοβαρά κατασκευαστικά προβλήματα διότι φτιάχτηκε, όπως λένε μαρτυρίες, με παλιά υλικά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η γέφυρα να καταρρεύσει, ευτυχώς χωρίς θύματα και υποχρεώθηκε ο κατασκευαστής να την ξαναφτιάξει.
Τελικά, το 1970 ολοκληρώθηκε η πρώτη γέφυρα που ένωσε την Κασσάνδρα με την Θεσσαλονίκη μήκους 114,60 μέτρων.
Μέχρι τότε δεν υπήρχε η κίνηση τουριστών που υπάρχει σήμερα. Ήταν ελάχιστοι αυτοί που επισκέπτονταν την Χαλκιδική, η οποία δεν είχε ούτε δρόμους και μέχρι να κατασκευαστεί η γέφυρα, οι μετακινήσεις γίνονταν με το σάλι ή με καΐκια.
Με το λεωφορείο του ΚΤΕΛ κατέφθαναν στην μια ακτή της διώρυγας για να μεταφερθούν απέναντι (φωτογραφία Κώστας Πόνος)
Οι μετακινήσεις γίνονταν με το σάλι
Το σάλι ήταν ένας μεταλλικός πλωτήρας ο οποίος σερνόταν από την μια ακτή ως την άλλη με ένα μεγάλο συρματόσχοινο περασμένο σε τροχαλίες εκατέρωθεν των ακτών. Κάτοικοι και επισκέπτες ακόμα θυμούνται το σάλι, το οποίο το περιγράφουν ως μια μεγάλη σχεδία 8-10 μέτρων μήκος και πλάτος 6-7 μέτρα το οποίο πέρα από τους ανθρώπους μετέφερε ζώα και κάρα.
«Φτάναμε με το λεωφορείο ως την διώρυγα και βάζαμε πάνω στο σάλι τα άλογα και τα κάρα και από απέναντι μας τραβούσαν με την τροχαλία. Τότε πηγαίναμε στην Χανιώτη από χωματόδρομο… Ούτε ρεύμα δεν υπήρχε… Ήταν η δεκαετία του ’60….» περιγράφει ο κύριος Κώστας.
Απομεινάρια του βυζαντινού Πύργου μέσα στην θάλασσα (φωτογραφία Κώστας Πόνος)
Το ολοκαύτωμα
Η διώρυγα θεωρείται το σημαντικότερο οχυρωματικό έργο της Χαλκιδικής και η ιστορία του συνεχίζεται και κατά την διάρκεια της επανάστασης του 1821 όπου εκεί οχυρώθηκαν για έξι μήνες οι επαναστατημένοι Έλληνες της περιοχής.
Οι Έλληνες ηττήθηκαν και τότε συνέβη το μεγάλο «ολοκαύτωμα» της Κασσάνδρας. Οι Τούρκοι κατάσφαξαν τους κατοίκους της περιοχής, πυρπόλησαν σπίτια και λεηλάτησαν περιουσίες.
Η πόλη χτίστηκε ξανά στις αρχές του περασμένου αιώνα όταν πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη εγκαταστάθηκαν εκεί και την ονόμασαν Νέα Ποτίδαια. Σήμερα στο σημείο που η πόλη χωρίζεται από την διώρυγα βρίσκεται το Ιουστινιάνειο τείχος από το οποίο σώζονται τμήματα από την οχύρωση.
Το τείχος καταλήγει δυτικά στο λιμάνι και ο πύργος του βρέχεται από την θάλασσα. Σε κοντινή απόσταση από την Ποτίδαια βρίσκεται και το ξωκλήσι των Ταξιαρχών που χτίστηκε το 1872 με υλικά από την αρχαία Ποτίδαια.
Άποψη της διώρυγας (φωτογραφία Κώστας Πόνος)
Η νέα γέφυρα της Ποτίδαιας
Η νέα γέφυρα της Ποτίδαιας έχει μήκος 165,5 μ. και τρία ανοίγματα (44,0 – 77,5 – 44,0). Είναι η πρώτη σύμμικτη γέφυρα που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα με την μέθοδο της προώθησης. Εγκαινιάστηκε το 2001 και την καλοκαιρινή περίοδο διέρχονται από αυτήν χιλιάδες επισκέπτες από την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων για να απολαύσουν τις μοναδικές παραλίες της Χαλκιδικής.
Άποψη της διώρυγας (φωτογραφία Κώστας Πόνος)
Πηγή: thessnews.gr