ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΣΤΑΓΕΙΡΑ, ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
Αν και οι αρχαιολογικές ανασκαφές στην πατρίδα του Αριστοτέλη έχουν φέρει στο φως σημαντικά στοιχεία της αρχαίας πόλης, εδώ και πολλά χρόνια η περιοχή δεν έτυχε ποτέ μιας σοβαρής ανάδειξης, ώστε να μπορούν οι επισκέπτες της Χαλκιδικής να ενημερώνονται και να μαθαίνουν περισσότερα για τις αρχαιολογικές ανασκαφές και τα ευρύματα.
Τελικά, η “Ανάδειξη Αρχαιολογικού Χώρου Αρχαίων Σταγείρων” εγκρίθηκε από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Μακεδονία -Θράκη” και το έργο είναι συνολικού προϋπολογισμού 800.000 ευρώ.
Το έργο αναμένεται να ξεκινήσει άμεσα από την ΙΣΤ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και περιλαμβάνει τα υποέργα: “Στερέωση -αποκατάσταση κτιρίων κατοικίας, ιερού και εργαστηρίων βόρειου λόφου αρχαίων Σταγείρων” και “Κατασκευή εγκαταστάσεων υποδοχής επισκεπτών”.
Το πρώτο υποέργο αφορά στην προστασία και την ανάδειξη της οικίας, των εργαστηρίων, των ιερών και του υστεροκλασικού τείχους που βρίσκονται στο βόρειο λόφο των αρχαίων Σταγείρων (Ολυμπιάδα ), ώστε να αποκτά ο επισκέπτης μια ολοκληρωμένη εικόνα της ιστορίας και της δομής αυτής της πόλης. Οι τρεις βασικές παράμετροι που στοιχειοθετούν το σχέδιο επέμβασης είναι:
α) η προστασία των μερικών κατεστραμμένων τοίχων από καταρρεύσεις,
β) η διευθέτηση των ομβρίων υδάτων, που προκαλούν μεγάλες φθορές και είναι το κύριο πρόβλημα στις περιοχές του τείχους, των εργαστηρίων και των ιερών,
γ) η αναγνώριση της μορφής και της λειτουργίας των κτιρίων από τους επισκέπτες και οι διαδρομές σύνδεσης για τη διευκόλυνση της επισκεψιμότητας.
Το δεύτερο υποέργο αφορά στην κατασκευή εγκαταστάσεων υποδοχής επισκεπτών και συγκεκριμένα εκδοτηρίου εισιτηρίων, χώρου πωλητέων ειδών, χώρων υγιεινής και λοιπών στεγασμένων χώρων με τον διαμορφωμένο και περιφραγμένο άμεσα περιβάλλοντα χώρο.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Τα αρχαία Στάγειρα, η πατρίδα του Αριστοτέλη, του μεγαλύτερου φιλοσόφου της αρχαιότητας, δασκάλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, βρίσκονται περίπου 500 μ. νοτιοανατολικά του σημερινού χωριού της Ολυμπιάδας, πάνω σε μια μικρή, ορεινή χερσόνησο, η οποία ονομάζεται “Λιοτόπι”. Ιδρύθηκαν από Άνδριους αποίκους γύρω στο 655 π.Χ. στον ανατολικό ορεινό αυχένα της Χαλκιδικής, ενώ λίγο αργότερα έφθασαν εκεί και άποικοι από τη Χαλκίδα. Στις αρχαίες πηγές γίνεται ακριβής αναφορά για τη θέση της πόλης: τοποθετούν τα Στάγειρα νοτιότερα της Ακάνθου και σε παραθαλάσιο μέρος και προσθέτουν την ύπαρξη ενός μικρού νησιού απέναντι από την πόλη με το όνομα “Κάπρος” (το ίδιο όνομα αποδίδεται και για το λιμάνι της πόλης, όπως επίσης πολλά νομίσματα της πόλης έφεραν ως σύμβολο τον κάπρο). Σύμφωνα με την παράδοση, οι Σταγειρίτες μετέφεραν και έθαψαν στην πόλη τους τα οστά του Αριστοτέλη και καθιέρωσαν προς τιμή του μεγάλη γιορτή τα “Αριστοτέλεια”.
Μετά τα Περσικά τα Στάγειρα συμμετείχαν στην Α’ Αθηναϊκή Συμμαχία προσφέροντας στο κοινό ταμείο σχετικά μικρό φόρο. Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, όμως, η πόλη αποστάτησε από τους Αθηναίους το 424 π.Χ., συμμάχησε με τους Σπαρτιάτες και παραδόθηκε στο Βρασίδα. Η στάση της αυτή εξόργισε τους Αθηναίους, οι οποίοι έστειλαν τον Κλεώνα για να την επαναφέρει στην αθηναϊκή σφαίρα επιρροής. Ωστόσο, οι κάτοικοι της πόλης αντιμετώπισαν με επιτυχία τον Κλεώνα και η πόλη διατήρησε την αυτονομία της.
Αργότερα, τα Στάγειρα εντάχθηκαν στο “Κοινό των Χλακιδέων”, συνομοσπονδία των χαλκιδικών πόλεων με πρωτεύουσα την Όλυνθο. Στον Ολυνθιακό πόλεμο (349 π.Χ.), τα Στάγειρα πολιορκήθηκαν από το Φίλιππο Β’ και καταστράφηκαν, αλλά ανοικοδομήθηκαν και πάλι από τον ίδιο ως γενέτειρα του Αριστοτέλη (Ηρόδοτος 7,115. Θουκιδίδης 4,88,2. Στράβωνας 7,331. Πλούταρχος, Αλέξανδρος 7,3). Παρά την ανοικοδόμηση της πόλης η καταστροφή αυτή σηματοδότησε την παρακμή της, η οποία άρχισε να φθίνει σταδιακά.
Περίπου χίλια χρόνια μετά κτίστηκε στην ίδια περιοχή ένα μικρό βυζαντινό κάστρο, το οποίο ονομαζόταν “Λιβασδιάς” και αργότερα “Λιψάσδα”. Από αυτό έχουν διασωθεί λίγα κτίσματα στην κορυφή του βόρειου λόφου και τμήμα βυζαντινού τείχους στην αρχή του λόφου.
Συστηματικές ανασκαφές, διαμορφώσεις και αναστηλώσεις έχουν δημιουργήσει έναν σημαντικό αρχαιολογικό χώρο, δίπλα στην κοινότητα της Ολυμπιάδας, του χωριού που σήμερα βρίσκεται κοντά στα αρχαία Στάγειρα. Οι πρώτες ανασκαφικές προσπάθειες έγιναν στα τέλη της δεκαετίας του 1960 από τον Φ. Πέτσα. Στις αρχές τις δεκαετίας του 1990 ξεκίνησαν δοκιμαστικές και διερευνητικές τομές με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Αυτές οδήγησαν τελικά στις συστηματικές ανασκαφές από τη ΙΣΤ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων με διευθύνοντα τον αρχαιολόγο Κ. Σισμανίδη, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα και έχουν φέρει στο φως σημαντικά ευρήματα και στοιχεία για τη γενέτειρα του Αριστοτέλη.
Το 1995, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης μελέτης που συντάχθηκε από ομάδα αρχιτεκτόνων, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα αναστήλωσης του νότιου σκέλους της οχύρωσης. Οι αναστηλωτικές εργασίες στοχεύουν στη συντήρηση και αναστήλωση τμήματος του τείχους, ενός κυκλικού πύργου και του μεγάλου τετράγωνου πύργου με επεμβάσεις σε σχετικά μεγάλη κλίμακα, καθώς προβλέπεται να αποτελέσουν στο μέλλον σημεία θέασης των επισκεπτών του αρχαιολογικού χώρου.
ΠΗΓΗ: halkidikinews.gr
